اثر تجارت الکترونیکی بر استراتژیهای بازار

محمود حاجیلی

دبیر انجمن فناوری اطلاعات جوانان ایران

[e-mail]

[e-mail]

مقـدمـه

می توان گفت ورودبه هزارسوم میتواند چالشهای جدیدی برای کشورها بوجود آورده است. جهانی شدن (Globalization) وفناوری اطلاعات و ارتباطات  (Information And Commanication Technology)، دو چالش اساسی این هزاره به شمار می‌رود.

تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، چنان زندگی بشر را متحول کرده است که تمام نگاههای دنیا را به خود جلب کرده است و تمامی فعالیتهای بشری را تغییر داده است.

تجارت به عنوان فعالیتی برای تبادل کالاها و خدمات در یک مقیاس وسیع،‌ نیز از این تحول دور نمانده است. در طی این چند دهه، تجارت پیشرفت بسیاری کرده است، به طوری که حجم وسیعی از مبادلات دیگر چهره به چهره نیست و معاملات بیشتر از طریق تلفن، پست و با استفاده از کارتهای اعتباری انجام می شود.

همه این عوامل باعث ظهور نوعی از تجارت به نام تجارت الکترونیکی (E-Commerce) شده است. که ویژگیهای بسیار مفیدی برای بشر داشته است.

با بررسی دقیق نوآوریهای بشر در سالها و قرنهای گذشته، می‌توان به این نتیجه رسید که مزایای تجارت الکترونیکی و تاثیراتی که آن در اقتصاد جهان گذاشته است، کم نظیر است.  کشورهای درحال توسعه‌ای مثل ایران که با موانع زیر ساختی عمده‌ای روبرو هستند، نیز در صدد تجهیز تجارت خود به تجارت الکترونیکی هستند.

در این مقاله سعی برآن داریم تا با ارائه مدلی متناسب با موافع زیر ساختی و فرهنگی کشور و با بر شمردن منافع تجاری یا ارزش تجاری تجارت الکترونیکی در ایران، بپردازیم.

منافعی که در لعایت باعث ارتقای سطح تولیدات ، ایجاد مجاری فروش جدید، کاهش هزینه و زمان ورود به بازار ، پس انداز سیستم و ایجاد ارتباط بهتر با مشتری خواهدشد و به وضوح تاثیر آن بر اقتصاد کشور نمایان می‌گردد .

تعاریف عملیاتی و ادبیات موضوع

تجارت به تبادل کالاها و خدمات در یک مقیاس وسیع گفته می‌شود. در گذشته تجارت به شکل چهره به چهره بین طرفین معامله انجام می‌شد.

اما با تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات (ICT) نوعی جدید از تجارت در جوامع تحت عنوان تجارت الکترونیکی رخنه کرده است که منافع بسیار زیادی، علارقم هزینه و زمان برای ایجاد این نوع تجارت، برای کشورها ایجاد می‌کند.

تجارت الکترونیکی پدیده‌ای چند رسانه‌ای است که از طرفی با پیشرفته ترین مفاهیم فن‌آوری و از سوی دیگر با مباحثی مثل بازاریابی، فروش، مباحث مالی و اقتصادی و حقوق پیوستگی دارد. با این تفاصیل تعاریف متنوعی که از نوع نگرش افراد سرچشمه می‌گیرد، ارائه شده است.

به تعریف اینج و لینز کوئیت: تجارت الکترونیکی به معنای مبادله محصولات و خدمات در مقابل پول با استفاده از توانایی‌های اینترنت است.

ویلادیمرزواس در مقاله خود به نام ساختار و آثار کلان تجارت الکترونیکی بیان می‌دارد : تجارت الکترونیکی به معنی سهیم شدن د راطلاعات و حفظ ارتباطات تجاری و هدایت مبادلات بازرگانی به وسیله شبکه‌های ارتباطی است .

اصولا تجارت الکترونیکی به فرآیند خرید و فروش اطلاعات ، ‌تولیدات و خدمات از طریق شبکه کامپیوتری اطلاق می‌شود. باتوجه به این تعریف شرکتهای زیادی از روش تجارت الکترونیکی برای انجام معاملات استفاده می‌کند.

اما به عنوان یک تعریف عملیاتی،‌ تجارت الکترونیکی یعنی استفاده ا زاینترنت، کامپیوتر و رسانه‌ها در تجارت و ایجاد سود بیشتر و کاهش هزینه از یک طرف و ایجاد کفه رقابتی از سوی دیگر میباشد

چارچوب ارزش تجاری تجارت الکترونیکی

در این قسمت جزئیات چارچوب ارزش تجاری تجارت الکترونیکی ارائه میشود , بویژه اینکه چارچوب بر روی سازمانهای تجاری که از شبکه جهانی وب , با هدف داد و ستد با مشتریان نهایی استفاده میکنند تمرکز دارد . یک راه ارزیابی ارزش شبکه جهانی وب . نگاه به فروش بالقوه کالاها و خدمات و یا اطلاعات از طریق این شبکه است . در اینجا می توان گفت که سنجش ارزش تجارت الکترونیکی تنها با یک عامل ( فروش مستقیم ) باعث از دست دادن ارزش تجاری آن میشود و در ارزیابی تجارت الکترونیکی از طریق فروش مستقیم , اینترنت نمی تواند به عنوان یک کانال توزیع با کانال های فروش مستقیم دیگر رقابت کند . برآورد کل فروش آمریکا از طریق اینترنت در سال 1995 بالغ بر دویست میلیون دلار بود در         حالی که فروش کالاها و خدمات از طریق مجاری فروش مستقیم بالغ بر شصت میلیارد دلار تخمین   زده شده است .

با توجه به بررسی فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی جدید مانند سیستم های حمایت از تجارت الکترونیکی و استفاده از آنها از طرف شرکت , چارچوبی از ارزش تجاری تجارت الکترونیکی برای آنها ارائه می گردد ( شکل 1 و 2  ) .

اصلاح می کند	فرایند ارتقای سطح تولیدات کانال های فروش جدید پس انداز مستقیم ( کاهش ) زمان ورود به بازار
تغییر می دهد	خدمات به مشتریان مارک تجاری
تعریف مجدد	یادگیری سازمانی و فن آوری ارتباط با مشتریان ظرفیت ( قابلیت ) ایجاد تولیدات جدید مدل های تجاری جدید

شکل 2 )  عناصر ارزش تجاری تجارت

به طور خلاصه ارزش تجاری تجارت الکترونیکی به شرح زیر است :

1 _  اصلاح فرآیندهای موجود در بین هر سازمان , اصلاح فرآیند ارتقاس سطح تولیدات از طریق سفارشی کردن کالاها . پیشنهاد کانال های فروش جدید برای کالاهای موجود , کاهش هزینه برخی از فرآیندها ( مثل توزیع اطلاعات ) کاهش زمان ورود به بازار , اصلاح فرآیند ارائه خدمات به مشتریان از طریق ارائه خدمات به شکل خودکار و در نهایت اصلاح مارک تجاری شرکتها .

2 – تغییر مدل یادگیری سازمانی و فناوری و تغییر روش های ارتباط با مشتریان از طریق جمع آوری اطلاعات تفضیلی در مورد ترجیحات و عادتهای خرید .

          هدف آنها از ارائه پیشنهاد ویژه از طریق اتخاذ سیستم های تجارت الکترونیکی .

3 – تعریف مجدد قابلیت ایجاد تولیدات جدید و مدل های تجاری جدید .

ارتقای سطح تولیدات

از طریق تماس مستقیم , ارائه اطلاعات فنی و تعامل با مشتریان , تجارت الکترونیکی می تواند ارتقای سطح تولیدات را شدت بخشد .

اولیت استفاده تجارت الکترونیکی , ارائه اطلاعات مورد نیاز مشتریان در مورد کالاها و خدمات ازطریق ارائه بروشورهای الکترونیکی پیوسته است . این روش می تواند به عنوان یک کانال بازار یابی که اجازه دستیابی به حداکثر تعداد مشتریان را می دهد مطرح شود . مزیت تجارت الکترونیکی به عنوان یک راه تحول اطلاعات در مورد کالاها , قابلیت دسترسی به آن در هر زمان و هر مکان و ارائه خدمات به مشتریان است که دارای زیر ساختار فناوری قوی ( مانند کامپیوتر شخصی , مودم و خدمات پیوسته ) هستند و از طریق اینترنت شرکتها می توانند با توجه به نوع مشتری , نوع علائمی که دارند و با توجه به شرایط سنی و جسمی آنها ، تبلیغات مناسبی رابرای هر کدام از آنها ارائه دهند .

برای مثال سوپرمارکتهای الکترونیکی می توانند اشکال مختلفی از تبلیغات را برای کودکان , نوجوانان و همچنین خانمهای خانه دار و با توجه به یک نگاه کاربردیبه هریک از این بخشها ارائه دهند و اصولاً تبلیغات هر دسته با دسته دیگر تفاوت خواهد داشت . به عنوان مثال , تبلیغات اسباب بازی برای کودکان , موزیک برای نوجوانان ، و تبلیغ طلا و جواهر برای خانمهای خانه دار ارائه میشود و این روندها و نوع تبلیغات با شیوه های بازاریابی رابطه مستقیمی دارند , و تجارت الکترونیکی با ارائه این خدمات زمینه ای را برای ارتقای سطح تولیدات شرکتها ایجاد میکند .

مجاری فروش جدید

به واسطه دستیابی مستقیم به مشتریان و طبیعت مستقیم آن ( بی واسطه ) در ارتباطات , تجارت الکترونیکی یک کانال فروش جدید را برای تولیدات مجود ارائه میدهد .

اصولاً شبکه جهانی وب تجارت الکترونیکی , به عنوان یک کانال فروش جدید , با هدف فروش دو نوع از کالاها ایجاد شده اند .

1 – کالاهای فیزیکی که برخی از اوقات در مغازه های سنتی فروش میروند , که می توان برروی آنها تبلیغ کرد و یا به گونه ای پیوسته آنها را سفارش داد ، مانند سخت افزارها .

2 – کالاهایی که میتوان آنها را از طریق رسانه های تجارت الکترونیکی تحویل داد , مانند اطلاعات و   نرم افزارها  .

در مورد نوع اول نیز می توان از کاتالوگ های الکترونیکی مانند شبکه ای از مغازه های اینترنتی که نوع کالاهای مرتبط با کامپیوتر را می فروشند ، نام برد  . این کاتالوگ های اطلاعاتی در مورد کالاها , نحوه سفارش پیوسته آنها و نحوه پرداخت و در برخی از اوقات خدمات به مشتریان , ارایه می دهند .

استراتژی های تجارت الکترونیکی در بازارهایی که اطلاعات دارای ارزش افزوده ای برای خرید کالا و خدمات است , دارای ارزش فراوانی است . به طور مثال در بازارهای بورس , اطلاعات او انتقال سریع آن دارای ارزش فراوانی برای مشتریان و کارگزاران بورس میباشد .

دسته بندی صحیح اطلاعات برای حمایت از تصمیم خریداران نیز می تواند مزیت های فراوانی را برای شرکتها در بر داشته باشد . برای مثال شرکت poapod (( مغازه پیوسته ای )) که کالاهای سوپر مارکت سنتی را از طریق یک کامپیوتر واسطه به مشتریانش عرضه می کند ، قادر به جمع آوری سریع قیمت های خرید و تحول سریع کالاها به مشتریان است . این شرکت به طور معنی دار و ملموسی زمان مورد نیاز یک مشتری را برای خرید کالاهایش کاهش داده است .

در مورد نوع دوم نیز ، رسانه های تجلرت الکترونیکی حقیقتاً به عنوان یک رسانه تحویل دهنده رفتار     می کنند . برای مثال در روزنامه های الکترونیکی از کاغذ استفاده نمی شود و می تواند به شکل کاملاً الکترونیکی تحویل داده شوند ، به طور مثال شرکت ZDNet یک گزارش دهنده خبری صنایع کامپیوتری ، خدمات بدون کاغذ را به مشتریانش ارائه می دهد .

در مورد دیگر شرکت  software.net یک شرکت فروشنده نرم افزار اخیراً بیش از سیصد نوع از نرم افزارهایش را به شکل خودکار و کامپوتری تحویل می دهد و کمی پس از سفارش به مشتری عرضه می شود و مشتری آن را دریافت می کند .

امروزه از طریق ظهور منطق فروش غیررسمی تولیدات ، ظهور دسته ای از تولیدات جدید را میتوان مشاهده کرد . برای مثال ، از میان چهار روش ایجاد درآمد از طریق شبکه وب دو روش آخر شکل جدیدی از تولیدات را منجر شده اند .

 1- فروش مستقیم ( مانند فروش کالاها )

        2-فروش نوشته ها ( مانند فروش اطلاعات )

  3- تبلیغات ( مانند ارائه اطلاعات به مشتری به طور مثال ارائه خبر با هدایت مشتریان در یک جاده شلوغ )

         4-مبادله اطلاعات ( مانند درخواست قیمت برای انجام معامله و یا فروش بلیط هواپیما از طریق شبکه )

پس انداز مستقیم

بوسیله استفاده از یک زیر ساختار مشترک ملی مانند اینترنت و انتقال الکترونیکی اطلاعات و  استفاده مجدد از اطلاعات ، سیستم های تجارت الکترونیکی می توانند هزینه تحویل اطلاعات به مشتریان را کاهش دهند .

سومین عامل ارزش تجاری تجارت الکترونیکی ، ارائه فرصتهایی برای کاهش هزینه هاست . با استفاده از یک زیر ساختار مشترک ملی مانند اینترنت ، تجارت الکترونیکی می تواند در مقایسه با هزینه تجهیزات فیزیکی ، بازاریابی ، توزیعو ارائه خدمات به مشتریان ، هزینه کمتری را در بر داشته باشد .

به طور مثال شرکت Sunsolve از طریق استفاده از اینترنت هزینه هایش را تا حدود چهار میلیون دلار کاهش داده است .

همچنین با استفاده از سیستم های خودکار و معماری مناسب انتقال اطلاعات الکترونیکی , شرکتها می توانند هزینه های مرتبط با پرسنل ، تلفن ، و پست را کاهش بدهند . به وپژه اینکه صنایع خدماتی دارای اهمیت فراوانی است , جایی که هزینه ارائه خدمات به مشتریان از هزینه تولیدات پا فراتر کذاشته است . برای مثال جهت صنایع بانکداری ، کارت های اعتباری دارای اهمیت فراوانی است ، به طوری که پیش بینی شده است که تا سال 2005 حدود دو میلیارد کارت بانک ایجاد خواهد شد و این خود نیاز دارد که صنایع بانکداری نقش مهمی را در این زمینه ایفا کنند و از سیستم های تجارت الکترونیکی استفاده کنند .

کاهش زمان ورود به بازار

سیستم های تجارت الکترونیکی از طریق طبیعت فوری اش ، اجازه کاهش چرخه زمانی در ارتباط با تولید کالا یا تحویل اطلاعات و یا خدمات را می دهد .

در برخی از بازارها یا برای برخی از تولیدات , توانائی تحویل فوری آنها سبب ایجاد یک مزیت رقابتی برای شرکت می شود بخصوص این مسئله در مورد توزیع اطلاعات صحت دارد . برای مثال شرکت NewsPage اطلاعات زیادی را در مورد صدها موضوع از طریق استفاده از پست الکترونیکی و شبکه جهانی وب توزیع میکند و برای ایجاد اطمینان از دستیابی به اهدافش ( معمولاً تصمیم گیرندگان در شرکت ) به شکل فوری آنها را در اختیار مشتریان قرار میدهند .

  در بازارهای مالی و با توجه به ماهیت پیچیدگی که این بازارها دارند و با توجه به اینکه برخی از  سرمایه گذاران وضعیت لحظه به لحظه آن را بررسی می کنند ، این گونه بازارها می توانند با استفاده از  سیستم های تجارت الکترونیکی اطلاعات مورد نیاز مشتریان را در اختیار آنها قرار دهند .

ارایه خدمات به مشتریان

از طرق ایجاد سیستم های هوشمند و گسترش زمینه ای به جهت دستیابی به سیستم های حمایت کننده هوشمند ، تجارت الکترونیکی می تواند ارائه خدمات به مشتریان را افزایش دهد .

شرکتهای Silicon graphics  و  Sunmicrosystems   که از شبکه وب برای حمایت از مشتریانش استفاده میکرد کاملاً شناخته شده اند توانایی شرکتها به ارائه پاسخهای سریع به نیازها و مشکلات مشتریان و هدایت آنها و در دسترس بودن 24 ساعته در طی 365 روز سال ، باعث ایجاد اطمینان در مشتریان می شود .

امروزه بانکهای Wells Fargo  و  Security First Network  دو نمونه از بانکهایی هستند که از سیستم های رو خط برای ارائه خدمات به مشتریاننشان استفاده میکنند . همچنین آنها از پست الکترونیکی به منظور استعلام حساب بانکی مشتریانشان استفاده می نمایند .

مارک تجاری یا تصویر شرکت

سیستم های تجارت الکترونیکی میخواهند به عنوان یکی از عناصر اثر بخش مارک تجاری یا تصویر تجاری شرکت مطرح شوند ، بخصوص هنگامی که هدف بخش طرفداران فناوری ، مشتریان هستند .

این بعد ممکن است یکی از ملموس ترین جنبه ها ، برای ارزیابی شرکت باشد و همچنین ایجاد یک مارک تجاری یا تصویر شرکت ممکن است هدف اصلی شرکتهایی که دارای رقبای زیاد هستند ، باشد . برای مثال ، در صنایع نوشابه های غیر الکلی ، شرکتهای کوکاکولا و پپسی کولا میلیونها دلار جهت تفکیک محصولاتشان از زقبایشان خرج میکنند . اصولاً کلیه این نشانه هایی که در شبکه جهانی وب و در اینترنت وجود دارند دلیلی بر تصدیق شرکتها از طرف مشتریان است و اکثر مشتریان به آنها اطمینان کافی دارند و از آنها برای نیازهایشان استفاده میکنند

یادگیری سازمانی و فناوری

پیشرفت سریع تجارت الکترونیکی می خواهد شرکتها را برای سازگاری سریع با محیطهایشان توانا سازد و فرصتهای جدیدی را با توجه به تولیدات ، خدمات و فرآیندها به آنها ارائه دهند .

اگر این مطلب صحت داشته باشد ، تجارت الکترونیکی می خواهد یک اثر بسیار شدیدی را بر استراتژی شرکتها بگذارد و به دلیل کسب مزیتهای تجارت الکترونیکی ضروری است که آنها به طور سریع با آن دسته از فن آوریهائی که سبب افزایش مزیت رقابتی برای شرکت میشود آشنا شوند .

اصولاً استفاده از فناوریهای جدید به دیدگاههای سازمانی جدید نیاز دارد . برای مثال ساختاری که برای استفاده از تجارت الکترونیکی ممکن است مورد نیاز باشد ، ممکن است با ساختار فعلی شرکت تطابق نداشته باشد و ساختار فعلی شرکت نیاز به تغییر داشته باشد .

ارتباط با مشتریان

در دنیای امروزی که شرکتها بیشتر از ظرفیتشان کار میکنند و کلیه محصولاتی که از طرف آنها تولید میگردد از طرف مصرف کنندگان خریداری نمی شود . در این شرایط نیاز است که شرکتها از فکر در مورد تولید کایستم های تجارت الکترونیکی اجازه ایجاد ارتباط مستقیم را بین عرضه کنندگان و مشتریانشان میدهد و لاها به فکر در مورد خرید کالاها از طرف مصرف کنندگان تغییر جهت دهند و با توجه به این شرایط سازمان ها باید یک حس مسئولیتی را در قبال تمایلات و علائق مشتریانشان داشته باشند  . بنابراین شرکتها باید به نیازها و علائق مشتریانشان توجه وافری داشته باشند و فعالیتهایشان را در جهت پاسخگوئی به نیازهعا و علائق آنها سوق دهند .

اصولاً نقش فناوری در یادگیری در مورد نیازهای مشتریان ، توانائی اش به جهت ثبت رویدادهایی است که در ارتباط با مشتریان رخ میدهد و باید اطلاعات مورد نیاز مشتریان را در مورد نحوه تولید کالاها ، چگونگی خرید ، نحوه دریافت خدمات از طرف شرکتها و به آنها ارائه دهد .

کلیه اطلاعات کسب شده در مورد مشتریان از طریق سیستم های تجارت الکترونیکی ، اجازه برطرف کردن موانع بین مشتریان و عرضه کنندگان را می دهند ، علاوه بر آن یک تجزیه و تحلیل از اطلاعات بدست آمده ، آشکار مینماید که کدام مشتری نسبت به بقیه بهتر است ( معمولاً 20% مشتریان 80% خریدها را انجام میدهند  ) و همچنین کدام یک از کالاها بهتر فروش میرود ، بنابراین تجارت الکترونیکی اجازه حذف و کاهش تولیدات غیرکار را برای تمرکز بر تولیدات سودآور و ایجاد خط تولیدی که نیازهای این مشتریان را برطرف کند را می دهد . بنابراین شرکتها میتوانند از طریق شناخت این گروه از مشتریان فعالیتهای بازاریابی خودشان را معطوف به برآورده کردن نیازهای این گروه از مشتریان کنند .

اصولاً ایجاد اطمینان در مشتری نسبت به شرکت ، کلید موفقیت ایجاد ارتباط مستقیم است و این می تواند از طریق تهیه اطلاعات ارزشمند درباره مشتریان بدست آید ، همچنین ایجاد این شرایط سبب افزایش حجم فروش شرکت می شود . فعالیت محوری عبارتست از توانائی استفاده از مجاری مستقیم برای ارتباط مستقیم با مشتریان به جهت آگاهی از پیشنهادهای ویژه ای که می خواهد تولیدات شرکت را با نیازهای مشتریان هماهنگ سازد .

چیزی که تجارت الکترونیکی به عنوان یک اهرم ، برای دستیابی به چنین استراتژی هایی ایجاد کرده ، ایجاد زمینه ای برای جمع آوری اطلاعات در مورد شرح کامل زندگی مشتریان ، نیازهایشان و همچنین نمونه هایی از خرید آنها و غیره و ارائه این اطلاعات به شرکتهاست و این خود باعث ایجاد ارتباط مستقیم بین عرضه کنندگان و مشتریان می شود .

قابلیت ایجاد تولیدات جدید

طبیعت اطلاعات مدار تجارت الکترونیکی اجازه ایجاد تولیدات جدید و یا سفارش کردن تولیدات موجود را می دهد .

یکی از منابع عظیم ارزش تجاری تجارت الکترونیکی می تواند ناشی از ایجاد زمینه ای برای تغییر تولیدات ، راههایی که آنها را تبلیغ میکنند ، سفارش کالاها و یا تحویل کالاها باشد و این ناشی از جمع آوری اطلاعات کاملی است که میخواهد در زمینه سفارشی کردن محصولات بکار برود .

امروزه تجارت الکترونیکی زمینه هایی را برای تولید کالاها و خدمات با توجه به نیازها و تمایلات مشتریان فراهم کرده است و اکنون کالاهای فراوانی با توجه به نیازهای مشتریان تولید و به بازار عرضه می شوند .

برای مثال شرکت Motorola  با توجه به شبکه اطلاعاتی و پیشرفت فناوریهای تولیدی اش ، قادر  به جمع آوری نیازهای مشتریان ، انتقال آنها به شرکت سازنده ، ایجاد یک مدل ویژه ( سفارشی )   و فرستادن آن از طریق پست می باشد ، به گونه ای که در عرض مدت کمی در اختیار مشتری قرار  بگیرد ، است .

در آینده ای نه چندان دور ، تجارت الکترونیکی بین مشتریان و عرضه کنندگان ارتباط مستقیم برقرار میکند و نیاز به زیر ساختار فناوری را به جهت جمع آوری اطلاعات در مورد مشتریان ملغی می کند و همچنین می خواهد به مشتریان اجازه دهد که فرآیند سفارش و مشاهده کالا را در خانه ، دفتر کار و یا در جاده انجام دهند . این ارتباط مستقیم همچنین به عرضه کنندگان اجازه جمع آوری اطلاعات خاص در مورد نحوه زندگی مشتریان ، نیازهایشان ، نمونه های خریدشان و تمایلاتشان را نیز می دهد و سپس فناوریهای بازاریابی پایگاه اطلاعاتی می تواند برای تجزیه و تحلیل این اطلاعات بکار روند و با توجه به نتایج بدست آمده شرکتها میتوانند محصولات ویژه ای را برای مشتریان خود تولید کنند .

از دیگر مزایای استفاده از تجارت الکترونیکی ، ایجاد زمینه ای برای طراحی کالاها به وسیله مشتریان است . برای مثال شرکت Swatch ،‌یک شرکت سازنده ساعت است که از فنون و تجهیزات پیشرفته برای تولید محصولاتش استفاده می کند ،‌به مشتریانش امکاناتی را ارائه می نماید که به آنها اجازه می دهد که برخی از قطعات ساعتهای مورد نیازشان را طراحی کنند و طرح هایشان را از طریق شبکه کامپیوتری برای رباتهای شرکت سازنده ساعت ارسال کنند و با توجه به طرحهای آنها ساعت مورد نیازشان ساخته شود و توانائی به فروش ساعتهای طراحی شده از طرف مشتریان می تواند سبب تفکیک شرکت از سایر شرکتهای رقیب شود .

مدل های تجاری جدید

تغییر ساختارهای صنعتی و سیستم های تجارت الکترونیکی ، اجازه ایجاد مدل های تجاری جدید ، بر اساس دسترسی وسیع به اطلاعات و توزیع مستقیم کالا و خدمات به مشتریان نهایی را می دهد .

با پیشرفت و توسعه روشهای جدید فروش محصولات موجود و همچنین ایجاد فرصت های نو برای ایجاد تولیدات ( محصولات ) جدید ، می توان ظهور مدلهای تجاری نو را مشاهده کرد . کلید ایجاد این مدل های تجاری جدید ، ایجاد شکل تازه ای لز مذاکره کنندگان اطلاعاتی و یا واسطه های اطلاعات هستند . اگر این سخن صحیخ باشد که تجارت الکترونیکی می خواهد نیاز به واسطه گری را از طریق ایجاد زمینه ای برای ارتباط مستقیم بین عرضه کنندگان و مشتریان حذف کند ، ما نیز فرصت های جدیدی را برای این مذاکره کنندگان پیش بینی می کنیم و آن مذاکره واسطه گری بر سر اطلاعات است .

ارائه مدلی از تجارت الکترونیکی مناسب با ایران

Partial  e-commerce-تجارت الکترونیکی نسبی

با توجه به تعاریف موانع و محدویتهایی که در کشورهای در حال توسعه‌ای مثل ایران وجود دارد، چگونه می‌توان زمینه‌ای را برای ورود ایران برای استفاده از مزایای مطرح شده مهیا کرد ؟

همان طور که  مشخص است کشور ما در بخش های زیر ساختی تجارت الکترونیکی بسیار ضعیف است. اما این امر نمی تواند دلیلی برای عدم استفاده از بخشهای تجارت الکترونیکی در ایران باشد.در این میان عده‌ای با بر شمردن عواقب نا مطلوب آن و عده‌ای دیگر با اشاره به فقدان زیر ساختهای لازم در جامعه راه مخالفت با تجارت الکترونیکی را پیش می‌گیرند.

باید توجه داشت که این  نوع تجارت بخش‌های مختلفی دارد و ما می‌توانیم با بهره گیری از برخی از این بخش‌ها‌، به تجارت الکترونیکی نسبی ( partiale-commerce ) دست یابیم. در تجارت الکترونیکی نسبی برخی از فرآیندهای کاری به صورت غیر الکترونیکی ونسبی انجام میشود و به عنوان مثال فروشگاه زنجیره‌ای شهروند دارای زیر ساخت‌های یکپارچه الکترونیکی نیست و مبادلات پولی را نیز به صورت نسبی انجام می‌دهد.

این نوع فروشگاهها از اینترنت به عنوان یک پل ارتباطی با مشتریان خود بهره گرفته و پس از دریافت سفارش آنها اجناس را تحویل داده و نقدا وجه آن را دریافت میکند. مدل تجارت الکترونیکی نسبی با توجه به زیر ساخت‌های فعلی کشور ما نمونه بسیار کارآمدی به شمار می‌آید.

بنابراین در ایران با توجه به محدویت‌های که در زمینه‌‌های زیر ساختی و تجارت الکترونیکی و ICT وجود دارد می‌توان مدل تجاری موفقی را ارایه کرد. چنان که مدل تجاری ای که فروشگاه شهروند در حال حاضر از آن استفاده می‌کند. به رغم اشکالاتی که دارد مدلی است که احتمال موفقیت در آن، به ویژه در شرایط کشور ما وجود دارد، زیرا در این پروژه، اساس کار را بر بومی سازی تجارت الکترونیکی ، یعنی فروش از طریق اینترنت با استفاده از زیر ساخت‌های موجود قرار داده‌اند و عدم وجود زیرا ساخت‌های بانکی و اعتباری مناسب به صورتOnline، مانع ورود این شرکت به حوزه تجارت الکترونیکی نشده است. در این حالت مشتریان، جنس را از طریق اینترنت خریداری کرده و در منزل تحویل می‌گیرند و همان جا هم پول را پرداخت می‌کنند. منظور این نیست که مدل تجاری فروشگاه شهروند بی عیب و نقص و کامل است یا این که سایت مزبور اشکالات فنی ندارد، بلکه می‌خواهیم بگویم که بومی سازی انجام شده در مدل تجاری آن را می‌توان‌، تا آن زمان که بستر بانکی و اعتباری لازم در کشور فراهم شود. در سایر فروشگاه‌های الکترونیکی نیز به کار گرفت .

در ایران هم اکنون به عنوان مثال وب سایت هایی وجود دارد که از طریق اینترنت به فروش وسایلی مانند نرم افزار و cd می پردازند . در تهارن نیز فروشگاههایی online  وجود دارد که با استفاده از سایت اینترنتی خود سفارش مشتریان را گرفته و مواد غذائی و یا غذای آماده و مورد نظر را از فروشگاهها دریافت کرده و به دست مصرف کنندگان می رسانند . این مدل تجاری در شرایط ایران به خوبی جواب میدهد چون به حوزه های مخابراتی و بانکی و اعتباری کشور وابستگی چندانی ندارد و از طرف دیگر مصرف کنندگان چنین خدماتی معمولا کسانی هستند که به رایانه و اینترنت دسترسی دارند و به همین دلیل چنین خدماتی در کشور در حال گسترش است .

امروز در ایران مانند سایر کشورها ،‌ رشد انفجارگونه اینترنت بهحوزه تجارت الکترونیکی کشیده شده است ، استفاده از اینترنت در ایران در یکی دو سال اخیر رواج یافته و تجارت موجود نشان می دهد که توسعه سریع تجارت الکترونیکی و دولت الکترونیکی هم به طور طبیعی به دنبال آن آغاز خواهد شد . در این میان با توجه به اینکه ما در زمینه اینترنت و تجارت و دولت الکترونیکی نسبت به غرب با تاخیر عمل می کنیم ، لازم است از تجارت آنها که قبلاً این راه را رفته اند استفاده کنیم تا بتوانیم با سرعت بیشتری ، عقب افتادگی خود را در این زمینه جبران کنیم و در جایگاهی که واقعاً در مثان و منزلت کشورمان است ، قرار بگیریم .

وزارت پست و تلگراف و تلفن چندی پیش در گزارشی اعلام کرد که با صرف سرمایه گذاری انجام گرفته و با توجه به برنامه های موجود در پایان سال 1385 رتبه ایران در رده بندی ITU چهل پله بالا خواهد آمد و از رتبه 10 به 60 خواهد رسید . در نتیجه می توان گفت این امر نشانه یک رشد مناسب در زمینه ICT است ، همان حوزه ای که از زیر ساخت های تجارت الکترونیکی به شمار میرود ، اما نمی توان به این امید خوش بود و به یک تحول عظیم در این صنعت رو به رشد دل بست و چه بسا که میتوان با یک خیز بلند خود را به جایگاهی بسیار بالاتر از آن رساند .

تجارت الکترونیکی زمینه را برای رفاه اجتماعی و کاهش هزینه ها تامین می کند و درک این نکته مهم در کشور ما ضرورت دارد .

به زودی پسوند الکترونیکی از تجارت و E از عبارت commerce  e-  حذف خواهد شد و این امر دور از انتظار نخواهد بود ،‌چون در آن زمان دیگر به جز روش الکترونیکی ، انتخابی برای تراکنش های مالی باقی نخواهد ماند . پس قبل از آنکه با مشکلاتی جدید ، همچون ورود به عرصه تجارت جهانی و جهانی سازی درگیر شویم باید کمک کنیم تا آحاد ملت و سازمان ما بتواند به سرعت تجارت الکترونیکی را درک کنند .  

شکسـت‌های تجـارت الکتـرونیکـی

( نگاهی به ور شکستگیهای به کارگیری EC بدلیل نداشتن استراتژی مناسب )

رکود سهام شرکتهای عرضه کننده تکنولوژی بیانگر پایان رشد انفجاری تجارت اینترنتی است سرمایه‌گذارانی که انتظار سود‌های کلان از این شرکتها را داشتند به واقعیات زیادی دست یافتند، شرک بالاترین زبان سال خود را در طول 30 سال گذشته دید 3/39 درسال  2000 (نیم کیو2000 )

شرکتهای دات کام تعداد 22277 کارمند خود را ازدسامبر 1999 تا اکتبر2000 اخراج کردند        (گلدمن2000  آمارهای زیر توسط سایت Webmerrgerss.Com ) تهیه شده و در نمایه بازار Cbs آمده است (کسری ،2001)

داده‌های جدول شماره 1 به طور واضحی نشان می‌دهند که تعداد ورشکستگی های دات کام ها روز به روز در حال افزایش بوده است .  جدول شماره 2 تعداد و درصد ورشکستگی را بر اساس زمینه فعالیت نشان میدهد . جدول شماره 3 تعداد ودرصد ورشکستگی‌ها را براساس مخاطبین نشان می‌دهد. قابل ذکر است که ورشکستگی‌های ذکر شده در جداول 1 تا 3 عمدتاً شرکتهای تجارت الکترونیکی هستند که حجم بالایی از سرمایه گذاری اولیه را نیاز داشته‌اند.

داده های ذکر شده در جدول فوق نشان می‌دهد که حضور در اینترنت دلیل موفقیت نسیت. از طرف دیگر از اینترنت و فرصتهای نهفته درآن نمی‌توان چشم پوشی کرد.

مطالعات درشرکتهای امریکایی با 50 یا کمتر از 5 کارمند نشان دهد که:

تنها 27% آنها پایگاه اینترنتی دارند.

48% آنهایی که در اینترنت حضور داشته‌اند، به چیزی بالاتر از انتظارات خود رسیده‌اتد.

55% بیان کرده‌اند که پایگاه اینترنتی آنها با گسترش کسب و کار هزینه‌های خود را تامین کرده است.

40% بیان کرده‌اند که پایگاه اینترنتی ‌آنها منافع قابل توجهی داشته است.

تنها 20% آنها از پایگاه اینترنتی خود ناامید شده‌اند (متر2000 )

گسترش ایتنرنت باور نکردنی است. براساس یک مطالعه توسط مرکز تحقیقاتی جوپیتر  در سال 2000 رشد سر سام آور تعداد کاربران اینترنتی در ایالات متحده ادامه خواهد یافت :

- انتظار می‌رود در سال 2005 ، کاربران اینترنتی بین سنین 19 و49 سال به تعداد 84 میلیون نفر برسد ، در سال 1999 تعداد آ“ها 5/54 میلیون نفر بوده است.

- انتظار می رود در سال 2005 تعداد کاربران اینترنت بالاتر از 50 سال به تعداد 6/49 میلیون نفر برسد در حالی که در سال 1996 تعداد آنها 3/17 میلیون نفر بوده است.

- انتظار می‌ رود درسال 2005 تعداد خانوار‌های متصل به اینترنت به 2/80 میلیون نفر برسد و در حالی که درسال 1999 تعدادآنها 4/45 میلیون نفر بوده است.

علیرغم رشد سریع استفاده از اینترنت ، حضور در اینترنت صرفا به علت حضور رقبا بیهوده است. بنابراین بکارگیری یک روش سیستماتیک متکی براستراتژی ضروری است . واقعیات بازار یک استراتژی اثر بخش کسب کار برای تجارت الکترونیکی را مطالبه می کند ،‌که پاسخگوی انتظار مشتریان وفشار‌های رقابتی باشد(کاچری 2001) شرکتهایی که بدون یک استراتژی صحیح و مدل تجاری ازپیش طراحی شده در استفاده از اینترنت تعجیل می نمایند احتمال شکست آنها بالا خواهد بود

 (ماکان سو ،2000 ) به عنوان مثال dotcom failailures com  ، پایگاه اینترنتی که اطلاعات مربوط به شکست و عدم موفقیت کسب کارهای الکترونیکی را دنبال می‌کند، به علت اینکه یک استراتژی از پیش طراحی شده صحیح نداشت شکست خورد (دتیل واستینبوهلر،2001 )، دریک مطالعه که توسط مک کنیزی برروی 80 کسب و کار الکترونیکی انجام شده است ، تنها 10% شرکتهایی که وارد اینترنت شده‌اند از فریت سرعت بهره برداری کرده‌اند. براساس این تحقیقات سرعت زمانی معنادار است که سه شرط زیر .وجود داشته باشد (ریزوی ، تواری و واردهان  ، 2001)

- شرکتی که ابتدا وارد بازار می‌شود ، قادر به ایجاد موانع ورود برای رقبا باشد .

- یک بازار با پتانسیل بالا وجود داشته باشد  .

- خطرات و ریسکهای مرتبط با سرعت قابل مدیریت باشند .

نـتـیـجـه گـیـری

تغییرات جهانی که به سبب ورود ICT  ایجاد شده است ، غالب کاری تجارت که در گذشته به شکل چهره به چهره بین طرفین معامله انجام می‌شد را تغییر داده است .

در طی این چند دهه، تجارت پیشرفت بسیاری کرده است به طوری که حجم وسیعی از مبادلات دیگر چهره به چهره نیست و معاملات بیشتراز طریق تلفن ، پست و با استفاده از کارت‌های اعتباری انجام      می شود.

شکل جدیدی از پول و روشهای پرداخت که امروزه وجود دارد نظیر پول و چک الکترونیکی  به کار ت های اعتباری هوشمند وشکلهای دیگر نه تنها به تحولات عمده در فرآیند خرید منجر گشته بلکه امکان ورود شرکتها به عرصه تولید پول که تا به امروز  تنها در اختیار دولتها بوده است را میسر ساخته است.

تجارت الکترونیکی که به خرید و فروش از طریق کامپیوتر، اینترنت و وسایل ارتباطی اطلاق می‌گردد در اقتصاد جهانی و بالطبع در اقتصاد ایران، در حال تاثیر گذاری است و دولتها وسازمانهای غیر دولتی با درک ارزش تجاری ، تجارت الکترونیکی مثل 1) اصلاح فرآیندهای موجود بین هر سازمان  2) تغییر مدل یادگیری سازمانی و فن آوری و تغییر روشهای ارتباط با مشتریان از طریق جمع آوری اطلاعات تفصیلی د ر مورد ترجیحات و عادتهای خرید 3) و درنهایت تعریف مجدد قابلیت ایجاد تولیدات جدید و مدلهای تجاری جدید، برای ایجاد این نوع سیستم تلاشهای بسیاری را انجام می دهند.

اقتصاد ایران نیز که با اقتصاد جهانی در حال مراوده است نیز به تاثیر پذیری از این نوع تجارت پرداخته است و علیرغم زیر ساختهای ضعیف کشور  در بسترهای مخابراتی برای ایجاد کارتهای الکترونیکی، برای پرداخت الکترونیکی،‌ این نوع تجارت در حال شکل گیری است .

در این مقاله که مدل تجارت اکترونیکی نسبی (Partial E-Commerce) مورد تاکید برای کشورهای در حال توسعه‌ای مثل ایران که زمینه‌ای مناسب در تجارت الکترونیکی ندارند قرار گرفته است ، می‌تواند شروع مناسب برای ورود به تجارت جهانی و تجارت الکترونیکی باشد .

درک فرهنگی از مزایای E – C در سطح کشور که به سه سطح،‌ جامعه،‌ شرکتها و مصرف کنندگان و درک اقتصادی ارزش تجاری، تجارت الکترونیکی که منجربه تغییر شیوه کار می‌شود ، می‌تواند به عنوان اهرمهای اصلی در حرکت به سوی تجارت الکترونیکی و جهانی شدن باشد.

علیرغم تمام منافع ذکر شده درتجارت الکترونیکی و مزایای حاصل از به کارگیری این سیستم که در اقتصاد ایجاد می‌شود، ‌شکستها و ناکامیهای بدست‌ آمده از تجارت الکترونیکی را نبایست نادیده گرفت. این ناکامیها که از شرکتهای زیادی در طی سالهای گذشته سر چشمه گرفته شده است ، می‌تواند زمینه‌ای برای امکان سنجی صحیح تجارت الکترونیکی در کشور قبل از سرمایه گذاری باشد.

فهرست منابع فارسی

1.        ابراهیمی نژاد. ر ،1380 ، تجارت الکترونیک و ایجاد اشتغال، سایت اینترنتی تدبیر

2.        تافلر اروین،1382 ، موج سوم، ترجمه شهین دخت خوارزمی، ص23

3.        حاجیلی. م ، بهار 84، چارچوب ارزش تجاری تجارت الکترونیکی، سمینار تجارت الکترونیکی اهواز

4.        حاجیلی. م ،مهر 1383 ، ارزش تجاری تجارت الکترونیکی در اقتصاد ایران (ارائه مدلی براساس محدودیتهای موجود درکشور)، همایش فارس      

5.        خسروی، 1381 ،مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، چاپ سوم، انتشارات رشد

6.        روستا. الف، ونوس. د ، ابراهیمی. ع ، 1375 ،مدیریت بازاریابی، صفحه 84

7.        روستا. الف، ونوس. د ، ابراهیمی. ع ،1375، مدیریت بازاریابی، انتشارات سمت،  ص 78

8.        ظهوری .ق ،1382 ، کاربرد روشهای تحقیق علوم اجتماعی

9.        عبدالهی .ح ،1383 ، بیمه در تجارت الکترونیکی، هفته‌نامه عصر ارتباط ،  شماره 32

10.     عزیززاده .ی ، 1382، پیش‌نیازهای تجارت الکترونیکی، مجله تدبیر، شماره12،  ص19

11.     عزیزی .ش ، کریمی. س،1383، مزیت رقابتی در تجارت الکترونیک، مجله تدبیر، شماره 18، ص90

12.     علوی .س ،  اردیبهشت 1380،تحقیق پیمایشی الکترونیکی در دانشگاههای اینترنتی در مجموعه مقالات همایش جهانی شهرهای الکترونیکی و اینترنتی در جزیره کیش، صفحه 184

13.     علوی .س ،1383،تحقیقات بازار در تجارت الکترونیک،مجله تدبیر، شماره 22،ص45

14.     گری برکهارت، فروردین و اردیبهشت 1378، رشد و گسترش اینترنت در کشورهای حوزه خلیج فارس ، ترجمه : رهی موسوی، ماهنامه شبکه، شماره نهم، ص 89

15.     معصومی پور عطایی .خ، 1382 ،تجارت الکترونیکی

16.     وزارت بازرگانی. معاونت برنامه‌ریزی و بررسیهای اقتصادی،1382 ، کنکاشی در تجارت الکترونیک

فهرست منابع غیر فارسی

1.        Afuah, Allan & Tucci, Christopher, 2001, Internet Business Models and Strategy, Mc–Graw-Hill

2.        Akkermans, J. Grodign, Vliet. J. Van,2002, Designing and Evaluating E-Business Models, IEEE, Intelligent Systems, vol 16, No 4, pp 11-17

3.        Clayton, Tony, Waldron, Kathryn, 2002,  E – Commerce Adoption and Business Impact: a Progress Report, Economic Analysis and Satellite Accounts Division, [online],Available : www.ons.gov.uk

4.        Coppel, Janathan, , June 2002, E–Commerce: Impacts and Policy Challenges, OECD,Working Paper, No 252

5.        Daly, A. John, September 2002, Studying the Impacts of the Internet Without AssumingTechnological Determinism, Aslib Proceedings vol 52, N 8, p 285.

6.        E – Commerce and Development Report, OECD, 2002, [online], Available:

7.        E – Commerce Trends, Wall Street Journal, 17 April 2002.

8.        E–Commerce and Development Report, OECD, 2003, [online], Available : www.unitad.org

9.        ESC-TR-2003-012, Len Estrin,John T. Foreman,Suzanne Garcia,June 2003,Technology Insertion Demonstration and Evaluation,Program Unlimited distribution subject to the copyright.

10.     Gunasekaran, etal, 2002, E–Commerce and IT's Impacts on Operations Management, International Journal of Production Economics, No, 75, PP 185 – 197.

11.     Hertog, Pimden, Holland, Christiaan, Bouwman, Harry, July 1999, Measuring E-Commerce,Public Report, Utrecht, the Netherlands

12.     International Survey of E-Commerce, Technology and Services Alliance (WITSA),2000.

13.     Karadaras, D. and Karakostas, B, 2001, An Emperical Investigation of the Management Practices and the Development of Electronic Commerce in Maritius, International Journal of Management, vol 21, pp 4451-455

14.     Lentoranta, Olavi, 2002, Analysing the Dynamics of New Economy Enterprise, Statistics Finland & VTT Technology Studies

15.     Overcoming Barriers to Technology Adoption in Small ManufacturingEnterprises (SMEs), CMU/SEI-TR-012

16.     Palumbo, Fred, Herbig, Paul, International Marketing Tool: the Internet, Industrial

17.     Pohgola, Matti,2002, The New Economy : Facts, Impacts and Policies, Information Economics and Policy, pp 133-144

18.     Reynolds, Janathan, Electronic Commerce : A Critical Review, International Journal of Retial and Distribution Management, vol 23, No 10, pp 417-444.

19.     Richardson, Paul, Internet Marketing, McGraw – Hill

20.     Sciencesz Thomas Tribunella, Phd, CPA, Linking Organi Conference Of Business And Administrative

21.     Singh Didar Alwyn, Electronic Commerce: Some Implications for Firms and Workers in Developing Countries, International Institute For Labour Studies Geneva

22.     sourceis:http://www.tradeforum.org/news/fullstory.php/aid/590/The_Changing_Marketplace:_Putting_%93E%94_to_Work.html

23.     Timmers, Paul, Electronic Commerce Strategies and Models for B2B Trading, John Willey, USA

24.     Turban, Efraim, Mclean, Ephraim, Wether be, James, "Information Technology for Maanagemen"t, John Wiley & Sons, Third Edition, USA, 2002, vol 1, 2

25.     Wang, Shouhong, Designing Information Systems for Electronic Commerce,Industrial Management and Data Systems, vol 101, No 6, pp 306-508

26.     Www. Ebmag. Org

27.     Www. Irica. Com

28.     Www. Takfaonline. Com

29.     www.iranafact.org/seminar/fa/gozaresh.htm

30.     www.members. tripod.com

31.     www.members. tripod.com

32.     www.survey.com

33.     www.survey.com

34.     www.surveysite.com

35.     www.surveysite.com/ newsite / docs/whyuse. htm

36.     www.surveysite.com/ newsite/docs/ client.htm

37.     www.surveysite.com/newsite/ docspopsoft.thm

38.     www.unctad.org

ده درس مهم در زمینه تجارت اینترنتی

درس اول

یکی از کارهائی که باید اولویت بالائی برای شما داشته باشد، جمع آوری آدرس پست الکترونیک بازدید کنندگان سایت شما است.  از زمان شروع سایت، به جمع آوری آدرسها بپردازید. تهیه یک لیست از مشتریان بالقوه خدمات شما، یک باید است. هرچند ارائه یک خبرنامه الکترونیک بسیار عالی است ولی خیلی ضروری نیست. شما می توانید به لیست خود، تغییرات سایت، محصولات جدید یا هرچیز دیگری که دوست دارید ارسال کنید.
توجه داشته باشید که تا زمانی که لیست شما کوچک است، می توانید آنرا توسط نرم افزار پست الکترونیک موجود در رایانه خود پیش ببرید ولی وقتی لیست شما بزرگ شود، مثلا از 100 آدرس بیشتر شود، دیگر باید به دنبال ابزارهای مخصوص مدیریت لیست باشید و یا از سایت های مخصوص این کار استفاده کنید. هرچند شخصا تمایلی به نام بردن از سایت خاصی برای این کار ندارم، ولی چون خدمات سایت www.ymlp.com کمک بزرگی در این زمینه برای من بوده، همیشه آن را به دیگران پیشنهاد می کنم. سایت یاهو هم خدمات مناسبی در این زمینه ارائه می کند.

درس دوم
سایت شما ممکن است باعث پیروزی یا شکست شما شود. یک سایت با ظاهر حرفه ای نقش اساسی در موفقیت شما دارد. اگر در طراحی یک سایت حرفه ای چندان مهارت ندارید، حتما یک نفر حرفه ای برای این کار استخدام کنید. توجه داشته باشید که سایت حرفه ای به معنی یک سایت با امکانات گرافیکی بالا و بخشهای متحرک و یا حتی بخشهای Flash نیست. سایت حرفه ای در نگاه اول ممکن است خیلی هم ساده به نظر آید ولی ساختارمناسب، راحتی حرکت در سایت، دسترسی سریع به اطلاعات، سرعت بالا آمدن مناسب (مخصوصا با خطوط نه چندان مناسب ما)، وجود خدمات مناسب، خدمات پشتیبانی مناسب، پشتیبانی مناسب از زبان های مختلف و پارامتر های متعدد دیگری در حرفه ای شدن سایت شما موثر هستند. وجود یک مشاور در این زمینه در کنار شما، خیلی به شما کمک می کند.

درس سوم
اگر می خواهید پول زیادی بدست آورید، باید یک بازار خاص را انتخاب کنید که نیاز ویژه ای از مشتری را پاسخ دهد. مردم محصولات و خدماتی که نیاز شخصی آنها را پاسخ  دهند خیلی دوست دارند. اگر شما نفر اول در برآوردن این نیاز باشید، برنده هستید. سعی نکنید در سایت خود همه جور خدمات یا محصولات را ارائه کنید. مثلا برای خرید کتاب، یک سایت فرهنگی که روی فروش کتاب متمرکز است را انتخاب می کنید یا یک سایت که از فروش گل و اسباب بازی گرفته تا فروش لوازم منزل و شوکلات و کتاب ؟ حتی آمازون که همه چیز می فروشد، هنوز به عنوان یک کتاب فروشی شناخته می شود تا یک اسباب بازی فروشی.

درس چهارم
ایجاد ترافیک بالا برای سایت شما نیاز به صرف وقت و هزینه دارد. کلید ایجاد ترافیک بالا برای سایت شما، برقراری هرچه بیشتر ارتباط از سایر سایتها به سایت شما است. هرچند لیست شدن در موتورهای جستجو اولین قدم شما باید باشد ولی نباید به آن اکتفا کنید. دو روش خوب برای ایجاد ترافیک به سایت شما عبارت است از :
-  برنامه همکاری فروش (Affiliate program) – چنین برنامه ای به برقراری صدها و حتی هزاران ارتباط از سایر سایتها به سایت شما کمک می کند. موضوع از این قرار است که شما برنامه ای طراحی می کنید که هرکس که خدمات و محصولات شما را از طریق سایت خود بفروشد، درصدی از فروش به او تعلق می گیرد. حتی برخی برنامه ها، در جلب مشتری، حتی اگر فروشی هم صورت نگیرد، پول می دهند.
- ارائه خدمات و محصولات رایگان – ارائه چنین امکانات رایگانی به جذب ترافیک زیاد به سایت شما کمک خوبی می کند. مثلا ارائه مقالات رایگان که دیگران بتوانند در سایت خود از آنها استفاده کنند و به سایت شما ارتباط دهند. کتاب های الکترونیک رایگان، نرم افزار، فایل های صوتی که بتوانند در Flash از آنها استفاده کنند، ملودی های طراحی شده برای گوشی های موبایل و خیلی چیزهای جذاب دیگر.

درس پنجم
فروش محصولات و خدمات خودتان خیلی از فروش برای بقیه، سود آورتر است. برخی از برترین اقلام قابل فروش در اینترنت عبارتند از :

-  نرم افزار
- اطلاعات
- سایت های اختصاصی
- خدمات اینترنت

درس ششم
معمولا مردم دوست ندارند که در معرض فروش قرار گیرند و در مقابل آن مقاومت می کنند. شما خیلی موفق تر خواهید بود اگر در جهت ارائه کمک به مشتریان خود حرکت کنید. این کار با نوشتن مقالات مفید، دوره های آموزشی و یا حتی با حضور فعال در اتاق های گفتگوی مناسب با خدمات شما حاصل می شود. اعتماد، حرف اول را در تجارت اینترنتی می زند. شما باید در میان مخاطبین خود، اعتبار کسب کنید. اگر مشتری احساس کند که شما قبل از فکر کردن به فروش به او و بدست آوردن پول، می خواهید مشکل او را شناسائی کنید و به او در رفع نیازش، کمک کنید، خیلی راحت تر به شما اعتماد می کند.

درس هفتم
خودکار کردن کارها، وقت با ارزش شما را حفظ می کند. هرچند در تجارت، خیلی کارها را باید شخصا انجام دهید و درگیر آنها شوید، خیلی کارها را هم می توان خودکار کرد، مثل :

- مدیریت لیست آدرسها
- پیگیری ها با مشتری
- پیام های خوش آمد گوئی
- پیغام های تشکر
- پیگیری سفارش ها
- تایید سفارش ها

این کار با استفاده از سیستم های پاسخ گوی خودکار، کدها و برنامه های نرم افزاری قابل حصول است.

درس هشتم
سازمان مناسب کار، یک دلیل اصلی موفقیت تجارت شما است.

- یک برنامه کاری زمان بندی شده برای هر روز خود تنظیم کنید.
- از برنامه دریافت پست الکترونیک با قابلیت طبقه بندی نامه های دریافتی در زیر شاخه های مختلف استفاده کنید.
- فایل ها و شاخه های موجود در رایانه خود را برای دسترسی راحت تر و سریع تر، تنظیم کنید.
- یک صفحه "سوال و جواب های مکرر" برای سایت خود طراحی کنید.
- برای پیام هائی که بصورت متناوب ارسال می کنید، یک ساختار مشخص تعریف کنید.
- در رایانه خود یک صفحه شامل اطلاعات ورود به سایت هائی که با آنها همکاری دارید و آدرس وب آنها برای دسترسی راحت تر، تهیه کنید.

درس نهم
بالاترین اولویت برای شما باید خدمات پس از فروش مناسب و رضایت کامل مشتری باشد. هرچند داریم در مورد دنیای اینترنت صحبت می کنیم ولی با مردمی که در دنیای واقعی زندگی می کنند سروکار داریم. خیلی هم به ارتباط های مصنوعی و نرم افزاری و پست الکترونیک تکیه نکنید. خیلی از بازدید کنندگان سایت شما می خواهند با یک تفر در بخش خدمات مشتری شما حرف بزنند و بعد خرید کنند. از امکانات پشتیبانی زنده (Live Agent) در سایت خود استفاده کنید.

درس دهم
برای بدست آوردن پول، باید پول خرج کنید. شما باید در موارد زیر با دست باز سرمایه گذاری کنید :
- رایانه
- دسترسی به اینترنت
- نرم افزار
- ثبت دامنه
- میزبانی سایت
- آموزش شامل کتاب، سی دی و غیره
- تبلیغات

درس یازدهم
هرچند قرار ما فقط ده درس مهم بود، ولی همیشه به خاطر داشته باشید که خطرناک ترین تهدید برای موفقیت شما و غیر حرفه ای ترین کار در اینترنت، SPAM است. همیشه از آن دوری کنید.

مطالب بالا، لیست کاملی نیست و فقط به عنوان شروع و راهنما می تواند مفید باشد. مطمئنا مسائل و نکات بسیاری هستند که باید مورد توجه قرار گیرند و شما بسیاری از آنها را می شناسید و به آنها عمل می کنید.

تهیه کننده: محمود بشاش

سیستم های پرداخت الکترونیکی

سیستم های پرداخت الکترونیکی عبارتند از ارسال پرداخت ها برروی یک شبکه عمومی برای به دست آوردن کالا (الکترونیکی و یا فیزیکی ) و خدمات.

همانطور که می دانیم، پرداخت از طریق شبکه ها به خصوص اینترنت امنیت بالایی می طلبد، زیرا ارسال داده ها و اطلاعات مالی از قبیل، شماره کارت اعتباری، شماره حساب، ارسال اطلاعات محرمانه مالی، ارسال کد رمز و کلمه عبور و هزاران اطلاعات محرمانه دیگر نگرانی های زیادی به دنبال می‌آورد و این خود دلیل موجهی برای اهمیت بالای روش های ایجاد امنیت و انواع مختلف سیستم های پرداخت امن است.

انواع سیستم های پرداخت الکترونیکی

برخی از سیستم های پرداخت الکترونیکی که امروزه روی اینترنت استفاده و یا پیشنهاد شده‌اند، عبارتند از: سیستم های مبتنی بر کارت اعتباری، سیستم های مبتنی بر چک الکترونیکی، سیستم های مبتنی بر پول الکترونیکی، سیستم های ریز پرداخت، سیستم های مبتنی بر مزایده

1- سیستم مبتنی برکارت اعتباری

همانطور که می دانید کارت اعتباری به عنوان یکی از متداول ترین روش‌های پرداخت الکترونیکی در حال حاضر مطرح شده است، از مهم‌ترین شرکت هایی که در زمینه کارت اعتباری فعالیت دارند می توان دو شرکت

بین المللیVisa و Master Card را نام برد. پروتکل هایی که در این سیستم ها مورد استفاده قرار می گیرند نیز شامل SSL و SET و SEEP:

پروتکل SSL یا Secure Socket Layer توسط شرکت Netscape Communications برای تدارک امنیت و محرمانگی بر روی اینترنت توسعه یافته است. این پروتکل از تصدیق اصالت در سمت سرویس‌ دهنده و سرویس ‌گیرنده پشتیبانی می‌کند.

پروتکل SSL وابسته به کاربرد است و به پروتکل‌هایی نظیر HTTP، FTP و telnet اجازه می‌دهد تا به‌صورت لایه‌ای برروی آن قرار گیرند. پروتکل SSL قادر است به توافق درباره کلیدهای رمزنگاری و نیز تصدیق سرویس‌دهنده قبل از تبادل اطلاعات توسط لایه‌های بالاتر اقدام کند. پروتکل SSL، امنیت و تمامیت کانال انتقال را با استفاده از رمزکردن، تصدیق اصالت و کدهای تصدیق پیام حفظ می‌کند.

SET یا Secure Electronic Transaction نیز یک پروتکل پرداخت را در سطح شبکة ارتباطی میان خریدار، فروشنده، بانک و دروازه پرداخت فراهم می‌کند. برای استفاده از این پروتکل دارنده کارت اعتباری و فروشنده باید دارای گواهی باشند.

این گواهی‌ها از طرف یک مرجع گواهی صادر می‌شود. در طرف خریدار، بایستی نرم‌افزار SET نصب شده و یک حساب کارت اعتباری که از SET پشتیبانی کرده و گواهی مورد‌نیاز را فراهم می‌کند، افتتاح شود. فروشنده نیز باید نرم‌افزار را نصب کرده و آن را در ترکیب با یک نرم‌افزار مبتنی بر وب که ارایه خدمات فروش کالا را انجام می‌دهد، برای استفاده مشتریان بر روی وب قرار

دهد.

نرم‌افزار مورد استفاده توسط فروشنده اندکی پیچیده ‌تر است چرا که نیاز به برقراری ارتباط با هر دو طرف خریدار و دروازه پرداخت دارد.

پروتکل 3D-SECURE

این پروتکل بر مبنای مدل 3 –دامنه ای است که با استفاده از ارتباطات SSL بین ورودی های مختلف به شبکه های عمومی متصل می شود. این پروتکل به منظور ارایه یک روش آسان تر از SET که به راحتی پیاده سازی شود و به هیچ تراکنش SET نیاز نداشته باشد ارایه شده است. در این پروتکل Issuer موظف است Cardholder را به عضویت درآورده و نام او را در یک سرور ACS برای کنترل دسترسی ثبت کند، در یک تراکنش خرید مسولیت تایید Cardholder ها به عهده Issuer

است که این کار را با استفاده از مکانیزم های تایید اعتبار در ACS انجام می دهد. Merchantها در سمت خود می بایست یک component به نام Merchant

Server Plug-in یا HPIرا پیاده سازی کنند.

پروتکل SEEP

Secure Electronic Payment Protocol یاSEPP یک مشخصات علنی و بازی است که توسط IBM، Netscape، GTE، Cyber Cash و MasterCard برای ایمن‌سازی تراکنش‌های کارت‌های بانکی برروی اینترنت توسعه یافته است. SEPP تجسمی از پروتکل PKI است که برای تراکنش‌های HTTP در نظر گرفته شده و با پرداخت‌های کارت‌های بانکی تطبیق یافته است. پیغام‌های SEPP به وسیله MIME ارسال می‌شود.

شرکت هایی مانند Cyber Cash سرویسی نرم افزاری ایجاد کرده اند که اطلاعات کارت اعتباری را از روی وب سایت بازرگان دریافت می کند، آن را به شکل داده های POS در می آورد و سپس آن را به پردازشگر کارت اعتباری برای پردازش واقعی می فرستد. این نرم افزار را POS مجازی (Virtual pos )می نامند.

این سیستم نیز به مشتریان خود اجازه می دهد تا خریدهای امن خود را با استفاده از کارت اعتباری انجام دهند. این سیستم اغلب اوقات برای خرید وفروش کالاهای فیزیکی به کار می رود.

2- سیستم های مبتنی بر چک الکترونیکی

سیستم پرداختی مشابه چک است که زمانی که تراکنش انجام می شود پول ازحساب بانکی پرداخت کننده به حساب بانکی پرداخت شونده منتقل می شود.

پروتکل های این سیستم عبارتند از: پروتکل Netbill و پروتکل NetCheque

3- سیستم های مبتنی بر پول الکترونیکی

مطالعات فراوانی برای جایگزین کردن پول الکترونیکی به جای پول کاغذی صورت گرفته اما هنوز سیستم مشخصی که بتواند همه نیازها رابرآورده کند طراحی نشده است. سیستم های مرتبط عبارتند از:EcashوNetCash

4- سیستم های ریز پرداخت

برای انجام دادن تراکنش های کم قیمت مانند گرفتن اطلاعات کوتاهی از یک روزنامه، گرفتن مظنه از قیمت سهام و نظایر آن از این سیستم استفاده می کنند. این سیستم به دلیل بی‌نیازی به سیستم های امنیتی و رمزنگاری (که معمولاً گران هستند) هزینه را پایین آورده و بار ترافیکی را نیز کاهش می دهد. سیستم های مرتبط عبارتند از:

MillicentوSubScrip,MicroMint

5- سیستم های مبتنی برمزایده

درسیستم های مبتنی برمزایده فرض بر این بود که طرفین تجاری از وجود یکدیگر آگاه هستند و می خواهند کالا یا وجوه خود را مبادله کنند. اما مواردی اتفاق می افتد که شرکت کنندگان زیادی در یک مبادله می خواهند دخیل باشند اما از اهداف تجاری یکدیگر با خبر نیستند (مانند مزایده ) در این گونه موارد از سیستم مذکور استفاده می شود. سیستم مورد استفاده در این حالت X-Cash و یا پول رقمی قابل اجرا است.
نویسنده : عشرت عدالت
منبع: www.itpaper.ir

تجارت موبایلی

تجارت موبایلی
علی بهزادیان‌نژاد- آرمان دیدنده (شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات مهان)
دنیای کامپیوتر و ارتباطات
مقدمه: به طور خلاصه و ساده تجارت موبایلی (mBusiness) ارائه خدمات و محصولات با استفاده از بسترهای ارتباطات موبایلی (شبکه‌های موبایل) است. در این تعریف ساده نکات مهمی وجود دارد که در این مطلب سعی می‌کنیم کلیه وجوه این تعریف را بررسی کنیم. اجزای مختلف این تعریف عبارتند از خدمات و محصولات، شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات و محصولات، مشتریان که از خدمات و محصولات استفاده می‌کنند، بانک‌ها یا مؤسسات مالی و اعتباری که عملیات نقل و انتقال مالی خرید را انجام می‌دهند و شبکه‌های ارتباطی موبایلی و فناوری‌های موجود در این شبکه‌ها که تمام این فرایند با کمک آنها انجام می‌شود.

با یک مثال بهتر می‌توان موضوع را درک کرد. فرض کنید سازمان تربیت‌بدنی تصمیم دارد با سازوکاری بلیت بازی‌های فوتبال را عرضه کند که کلیه افراد بتوانند به صورت عادلانه بلیت بازی را تهیه کنند، دست دلالان کوتاه شده، سرعت عمل بالا بوده و هزینه نیروی انسانی نیز کاهش یابد. (علت استفاده از این مثال مشاهده مشکلات این سازمان در فروش بلیت شهرآورد بزرگ استقلال و پیروزی است!) در این مثال کالا، بلیت بازی و مشتری تماشاچیانی هستند که متقاضی دریافت این بلیت هستند. ارایه‌دهنده خدمات نیز سازمان تربیت‌بدنی است. در انتهای این مطلب با استفاده از مطالب مطرح شده در این نوشته راه‌حلی برای این مسأله با استفاده از مفاهیم تجارت موبایلی ارایه خواهیم کرد.

خدمات و محصولات
طیف وسیعی از خدمات و محصولات وجود دارند که می‌توان آنها را با استفاده از بسترهای ارتباطی به مخاطب ارائه و عرضه کرد. این خدمات و محصولات را در چند دسته زیر تقسیم می‌کنیم:

- خدماتی که به طور مستقیم قابل ارائه هستند (Direct-Provided Services): تعداد زیادی از خدمات که ما آنها را به عنوان خدمات ارزش افزوده می‌شناسیم به صورت مستقیم قابل ارائه به مشتریان هستند. غالب این خدمات خدمات متنی هستند. برای مثال سیستم اطلاع‌رسانی قیمت ارز، سکه، طلا، سیم‌کارت و ... برای تجار و بازرگانان با استفاده از پیام کوتاه یا sms و ...

- خدمات و کالاهایی که نیاز به واسطه دارند (Indirect-Provided Services): در این موارد غالبا درخواستی از طرف مشتری برای کالا صورت می‌گیرد که فروشگاه مورد نظر باید کالا را از طرق دیگر مانند پست و یا پیک موتوری برای مشتری ارسال کنند.

- خدمات مبتنی بر موقعیت (Location Based Services): با توجه به ساختار شبکه‌های موبایل، می‌توان موقعیت جغرافیایی هر گوشی موبایل روشن را با تقریب مناسبی به دست آورد. این موقعیت در مکان‌های شلوغ شهری حدود 500 متر و در جاهای خلوت حداکثر چندین کیلومتر است. این قابلیت یک موقعیت عالی تجاری را برای ارائه‌دهندگان خدمات موبایلی فراهم می‌کند. برای نمونه ممکن است صاحب موبایل از اپراتور خود یا ارائه‌کننده خدمات اطلاعاتی درباره نزدیک‌ترین رستوران به خود را درخواست کند. یا از اپراتور نقشه محلی را که در آن قرار دارد بخواهد یا ... . البته در آینده نزدیک گوشی¬های تلفن مجهز به دستگاه¬های GPS می‌گردند که در این حالت موقعیت جغرافیایی صاحب گوشی را حتی با دقت بالاتری می‌توان به دست آورد.

در مسأله ما - فروش بلیت بازی‌های فوتبال- کالا می‌تواند به هر دو شکل بالا (مستقیم یا با واسطه) ارائه گردد. فرض کنید شماره‌ای برای پیام کوتاه از طرف سازمان تربیت بدنی اعلام شده و متقاضیان بلیت با ارسال پیام کوتاه به این شماره درخواست خود را مطرح می‌کنند. در این حالت سازمان تربیت‌بدنی می‌تواند بلیت را از طریق پست یا پیک موتوری برای شخص ارسال کند یا رسید آن را با استفاده از پیام کوتاه برای متقاضیان بفرستد. هر دو این راه‌حل‌ها را بررسی خواهیم کرد.

ارائه‌دهندگان کالا و خدمات
با توجه به این که تقریبا هر نوع کالا و خدمات را می‌توان در این نوع تجارت ارائه نمود، به سادگی می‌توان ارائه‌دهندگان کالا و خدمات را در دسته‌های زیر تقسیم‌بندی نمود:

- ارا‌ئه‌دهندگان خدمات: هر سازمان، مؤسسه یا شرکتی که خدماتی را ارائه می‌کند، می‌تواند - با اندکی ابتکار و خلاقیت- خدمات خود را با استفاده از فناوری‌های موبایلی عرضه کنند. یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌هایی که می‌تواند خدمات فراوانی را به گروه‌های بسیار زیادی از افراد ارائه دهد، دولت است. دولت موبایلی از مباحثی است که در سلسله مطالب بعدی به آن خواهیم پرداخت.

- تولیدکنندگان کالا: تولیدکننده کالا نیز می‌توانند با ایجاد راهکارهای مختلف به ارائه کالاهای خود بپردازند. در واقع تجارت موبایلی مکمل سایر روش‌های تجارت - تجارت سنتی، تجارت الکترونیک و ... است.

- شرکت‌های تبلیغاتی: یکی از راه‌های مؤثر تبلیغات، استفاده از تبلیغات موبایلی است. این نوع تبلیغات مزایایی دارد که باعث می‌شود تأثیر‌گذاری این نوع تبلیغات - البته در صورت استفاده صحیح- بسیار بالا باشد. در مثال فروش بلیت بازی فوتبال، ارائه‌دهنده کالا (بلیت) یک سازمان دولتی است و این خدمت جزو خدمات دولت موبایلی تلقی می‌شود.

مشتریان
به طور کلی همه اقشار جامعه می‌توانند مشتریان این قبیل خدمات و کالاها باشند. برای فهم بهتر و ارائه مثال، در یک دسته‌بندی ساده می‌توان مشتریان این خدمات را شناسایی نمود:

- تجار و بازرگانان می‌توانند اطلاعات کالاهای موردنیاز خود را در هر لحظه از طریق شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات ارزش افزوده دریافت کنند. آنها همچنین می‌توانند از این طریق به خرید و فروش بپردازند یا می‌توانند با مشتریان خود تعامل برقرار نموده و نظرات آنها را در مورد کالاها و خدمات جویا شوند و ... .

- جوانان و علاقه‌مندان مسابقات ورزشی می‌توانند آخرین اخبار مسابقات ورزشی را از طریق پیام کوتاه دریافت کنند.

- مدیران می‌توانند برنامه‌ها و قرارهای خود را با استفاده از این قبیل خدمات هماهنگ کنند.
- دنبال‌کنندگان اخبار سیاسی ... در مثال خرید بلیت بازی فوتبال، مشتریان عموم افرادی هستند که تمایل دارند با خرید بلیت، بازی را از نزدیک تماشا کنند.

مؤسسات مالی و اعتباری
یکی از مهم‌ترین اجزای هر نوع تجارتی، سازوکاری است که برای پرداخت‌های مالی آن در نظر گرفته می‌شود. بحث پرداخت الکترونیک یکی از مباحث داغ در تجارت الکترونیک در ایران است و هنوز راهکار جامع و مانعی برای آن در ایران یافت نشده است. بحث پرداخت موبایلی در ایران بنا به دلایلی از جمله آماده نبودن زیرساخت‌ها و عدم فرهنگ‌سازی مناسب هنوز مطرح نشده است. ولیکن در دنیا چندین راهکار برای پرداخت موبایلی وجود دارد که در این قسمت از مطالب به آنها مختصراً اشاره می‌کنیم:

- پرداخت بر روی قبض: برخی از اپراتورهای شبکه‌های مخابراتی هزینه خدمات و مبادلات مالی را بر روی قبض مشترکین وارد نموده و در انتهای هر دوره استفاده از مشترک دریافت می‌کنند. همه شما ممکن است ماجرای smsهای بهزیستی را به خاطر داشته باشید!

- استفاده از خدمات بانکداری موبایلی: در این حالت یک بانک یا مؤسسه مالی و اعتباری می‌تواند نقش واسطه بین خریدار و فروشنده را بر عهده بگیرد. با شروع تراکنش مالی، خریدار به درگاه پرداخت بانک وارد شده و خرید، مبلغ آن و فروشنده را تأیید می‌کند. سپس بانک مبلغ را از حساب خریدار کسر و به حساب فروشنده واریز می‌کند. در این روش نیازی نیست که خریدار و فروشنده در یک بانک حساب داشته باشند. البته این فرایند بسیار پیچیده است و بحث پرداخت موبایلی خود یک مقاله مستقل را طلب می‌کند. مشکل دیگر، محاسبه میزان برداشتی از هر نقل و انتقال توسط بانک و یا مؤسسه خواهد بود.

- قرارداد بین یک فروشنده و خریدارانش: یکی از راه‌های متداول برای پرداخت موبایلی روشی است که در آن یک فروشنده (معمولاً فروشندگان بزرگ و فروشگاه‌های زنجیره‌ای) قرارادی با مشتریان خود امضا می‌کنند. در این حالت فرد دارای یک حساب مالی در فروشگاه می‌شود. این حساب می‌تواند حساب بدهکار (Debit) یا حساب اعتباری (Credit) باشد. در صورتی که نوع حساب، بدهکار باشد، مشتری باید ابتدا مبلغی را در این حساب وارد نموده و تا زمانی که این مبلغ تمام نشده است می‌تواند با آن خرید کند. در صورتی که حساب، اعتباری باشد مشتری تا میزان مشخصی اعتبار خرید دارد. پس از اتمام این میزان اعتبار، مشتری با پرداخت هزینه¬ها با فروشگاه تسویه حساب نموده و مجدداً اعتبار به دست می‌آورد.

- یکی دیگر از روش‌های پرداخت موبایلی روشی است که در آن پرداخت موبایلی صورت نمی‌گیرد! به این معنی که پس از انجام خرید، مشتری رسید خرید را بر روی موبایل خود دریافت نموده و به روش‌های دیگری کالای خود را تحویل گرفته و وجه آن را می پردازد. برای مثال پس از انجام خرید، کالا از طریق پست به خریدار تحویل داده شده و مشتری هزینه آن را به مأمور پست می‌پردازد.
حال بر می‌گردیم به مثال خرید بلیت خودمان. با توجه به این که هیچ کدام از روش‌های بالا در ایران پیاده‌سازی نشده است برای این مشکل باید راه حلی ابتکاری یافت! شاید بهترین راه حل همان گزینه آخر باشد.

شبکه‌های موبایل و توانایی آنها
تجارت موبایلی بر مبنای چندین فناوری ساخته می‌شود که برخی از آنها به خوبی شناخته شده‌اند و تعدادی از آنها برای عموم شهروندان ایرانی نا آشنا است. برای آشنا شدن با این فناوری‌ها به جا است که با نسل‌های شبکه‌های موبایل آشنا شویم:
- نسل اول یا سیستم‌های آنالوگ که فقط برای انتقال صدا از آنها استفاده می‌شد.
- نسل دوم یا سیستم‌های دیجیتال، فناوری مورد استفاده در شبکه موبایل دولتی ایران.
- نسل 2.5 که یکسری خدمات بنام خدمات حامل (Bearer Services) از قبیل امکان ارسال پیام کوتاه، تعریف صندوق صوتی و ... را در اختیار کاربر قرار می‌دهد.
- نسل 2.75 که علاوه بر انتقال صدا و خدمات توانایی انتقال داده با استفاده از فناوری GPRS را دارد. شبکه ایرانسل از این نسل است.
- نسل 3 که فناوری‌هایی را پشتیبانی می‌کند که در نسل‌های قبلی نیست. از جمله آنها می‌توان به تماس‌های ویدیویی، بارگذاری فایل‌های ویدیویی، انتقال اطلاعات با سرعت بالا، خدمات مبتنی بر موقعیت و ... اشاره کرد.

برای استفاده از خدمات تجارت موبایلی باید از گوشی‌هایی استفاده نمود که از WAP پشتیبانی نموده و همچنین دارای مرورگر WAP برای گشتن در اینترنت نیز باشند. در کنار این موارد پیام کوتاه (sms) و پیام چندرسانه‌ای (mms) نیز بسیار کمک می‌کنند.

برای استفاده از همه توانای‌های تجارت موبایلی باید از شبکه‌های نسل 3 استفاده نمود. ولی نسل 2.75 نیز پاسخگوی تعداد زیادی از نیازها است. متأسفانه نسل 2 که در شبکه موبایل دولتی ایران از آن استفاده می‌شود تقریباً هیچ یک از نیازهای تجارت موبایلی را بر آورده نمی‌کند و تنها قابلیتی که دارد همان پیام کوتاه یا sms است. بنابراین هر راه‌حلی که برای تجارت موبایلی در ایران پیشنهاد می‌شود کاملاً مبتنی بر پیام کوتاه یا sms است.

راه‌حل مشکل فروش بلیت!
با توجه به نکاتی که در آخرین بند این نوشته به آن اشاره شد برای حل مشکل بلیت در حال حاضر فقط می‌توانیم از پیام کوتاه استفاده کنیم. راه‌حل پیشنهادی ما به شرح زیر است:
سازمان تربیت‌بدنی مدتی قبل از آغاز بازی - دو یا سه هفته کافی است- شماره پیام کوتاه خود را به اطلاع عموم رسانده و از آنها می‌خواهد که نام و نام خانوادگی و تعداد بلیت درخواستی خود را با استفاده از پیام کوتاه به این شماره ارسال کنند. سپس با پردازش خودکار پیام‌های ارسالی، پیام کوتاهی را که شامل یک کد رمز اختصاصی، تاریخ و نحوه دریافت بلیت است، به افراد ارسال می‌کند. افراد در تاریخ مشخص شده در این پیام کوتاه، به آدرس مورد نظر رفته و بلیت خود را با ارائه کد اختصاصی و کارت شناسایی و پرداخت هزینه بلیت دریافت می‌کنند، به همین سادگی!

تجارت الکترونیک

 تعریف تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیکی طی سالیان اخیر با استقبال گسترده جوامع بشری روبرو شده است . امروزه کمتر شخصی را می توان یافت که واژه فوق برای او بیگانه باشد. نشریات ، رادیو و تلویزیون بصورت روزانه موضوعاتی در رابطه با تجارت الکترونیکی را منتشر و افراد و کارشناسان از زوایای متفاوت به بررسی مقوله فوق می پردازند.شرکت و موسسات ارائه دهنده کالا و یا خدمات همگام با سیر تحولات جهانی در زمینه تجارت الکترونیکی در تلاش برای تغییر ساختار منطقی و فیزیکی تجارت الکترونیکی سازمان خود در این زمینه می باشند. تجارت قبل از بررسی " تجارت الکترونیکی "، لازم است در ابتدا یک تصویر ذهنی مناسب از تجارت سنتی را ارائه نمائیم .
در صورت شناخت " تجارت " ، با " تجارت الکترونیکی ومزایای تجارت الکترونیکی  " نیز آشنا خواهیم شد. برای واژه "تجارت" در اکثر واژه نامه ها تعاریف زیر ارائه شده است : مبادلات اجتماعی : تبادل ایده ها ، عقاید و تمایلات ( خواسته ها ) مبادله یا خرید و فروش کالا در مقیاس بالا که شامل ترابری از نقطه به نقطه دیگر است. در ادامه تعریف دوم ارائه شده برای "تجارت " را بعنوان محور بحث انتخاب و بر روی آن متمرکز خواهیم شد. تجارت همچنین تجارت الکترونیکی در ساده ترین نگاه ، مبادله کالا و خدمات بمنظور کسب درآمد ( پول ) است . زندگی انسان مملو از فرآیندهای تجاری بوده و تجارت با میلیونها شکل متفاوت در زندگی بشریت نمود پیدا کرده است . زمانیکه کالای مورد نظر خود را از یک فروشگاه تامین و خریداری می نمائید ، در تجارت شریک و در فرآیندهای آن درگیر شده اید.در صورتیکه در شرکتی مشغول بکار هستید که کالائی را تولید می نماید ، درگیر یکی دیگر از زنجیره های تجارت شده اید.
تمام جلوه های تجارت با هر رویکرد و سیاستی دارای خصایص زیر می باشند : خریداران . افرادیکه با استفاده از پول خود قصد خرید یک کالا و یا خدمات را دارند. فروشندگان . افرادیکه کالا و خدمات مورد نیاز خریداران را ارائه می دهند. فروشندگان به دو گروه عمده تقسیم می گردند : خرده فروشان ، که کالا و یا خدماتی را مستقیما" در اختیار متقاضیان قرار داده و عمده فروشان و عوامل فروش ، که کالا و خدمات خود را در اختیار خرده فروشان و سایر موسسات تجاری می نمایند. تولیدکنندگان . افرادیکه کالا و یا خدماتی را ایجاد تا فروشندگان آنها را در اختیار خریداران قرار دهند. یک تولید کننده با توجه به شرایط تجارت و ماهیت کار خود همواره یک فروشنده نیز خواهد بود. تولیدکنندگان کالای تولیدی خود را به عمده فروشان ، خرده فروشان و یا مستقیما" به مصرف کننده گان می فروشند. همانگونه که مشاهده می گردد ، "تجارت وهمچنین تجارت الکترونیکی " از زاویه فوق دارای مفاهیم ساده ای است . تجارت وهمچنین  تجارت الکترونیکی از خرید یک محصول ساده نظیر " بستنی " تا موارد پیچیده ای نظیر اجاره ماهواره را شامل می گردد. تمام جلوه های تجارت و تجارت الکترونیکی از ساده ترین سطح تا پیچیده ترین حالت آن ، بر مقولاتی همچون : خریداران و خریداینترنتی ، فروشندگان و فروش اینترنتی و تولیدکنندگان متمرکز خواهد بود. عناصر تجارت و تجارت الکترونیکی زمانیکه قصد معرفی عناصر ذیربط در تجارت وهمچنین  تجارت الکترونیکی و فعالیت های تجاری وجود داشته باشد ، موضوعات و موارد مورد نظر بدلیل درگیر شدن با جزئیات پیچیده تر بنظر خواهند آمد.
عناصر ذیل تمام المان های ذیربط در یک فعالیت تجاری معمولی ودر بعضی موارد تجارت الکترونیکی را تشریح می نماید. در این حالت ، فعالیت شامل فروش برخی محصولات توسط یک خرده فروش به مصرف کننده است :
* در صورت تمایل شرکت در تجارت الکترونیکی و فروش محصول و یا محصولاتی به یک مصرف کننده ، مسئله اساسی داشتن کالا و یا خدماتی خاص برای عرضه است . کالا می تواند هر چیزی را شامل گردد. .فروشنده ، ممکن است کالای خود را مستقیما" از تولید کننده و یا از طریق یک عامل فروش تهیه کرده باشد. در برخی حالات تجارت الکترونیکی ممکن است فروشنده ، خود کالائی را تولید و به فروش برساند.
* فروشنده برای فروش کالا و یا خدمات در زمینه تجارت و تجارت الکترونیکی می بایست " مکانی مناسب " را در اختیار داشته باشد. مکان مورد نظر می تواند در برخی حالات بسیار موقتی باشد. مثلا" یک شماره تلفن خود بمنزله یک مکان است . در چنین مواردی متقاضی کالا و یا خدمات با تماس تلفنی با فروشنده قادر به ثبت سفارش و دریافت کالای مورد نظر خود خواهد بود. برای اکثر کالاهای فیزیکی می بایست مکان ارائه کالا ، یک مغازه و یا فروشگاه باشد.

انواع تجارت الکترونیکی تجارت کالا و خدمات و اطلاعات بین بنگاه ها(B2B) نمونه ای از این نوع تجارت عملکرد شرکتی است که از یک شبکه برای انجام سفارش به تولید کنندگان در زمینه اینترنت ، دریافت پیش فاکتور و فاکتور خرید و همچنین پرداخت هزینه هادرزمینه اینترنت استفاده می کند. علیرغم آن که این نوع تجارت الکترونیک سال هاست که با استفاده از مبادله الکترونیک داده ها در زمینه اینترنت انجام می شود، ولی از سال 1996 به بعد به شکل امروزی خود درآمد. شرکت Cisco از اولین شرکت های بزرگ در زمینه اینترنت بود که در جولای 1996 سایت تجارت الکترونیکی خود را راه اندازی کرد. بعد ازآن تلاش جدی بقیه شرکت هایی که در زمینه اینترنت فعالیت داشتند برای چنین امری آغاز شد. یک ماه بعد Microsoft نرم افزار ی را که در زمینه اینترنت تولیدکرده بودو امکان انجام فروش از طریق اینترنت را می داد به بازار عرضه کرد. اکنون زمان آن بود که مسائل مالی و بانکی نیز در زمینه اینترنت مطرح شود. IBM یک سیستم شبکه اقتصادی راه اندازی کرد و شروع به بازاریابی برای استراتژی های تجارت الکترونیکی خود نمود. شرکت Microsoft نیز با همکاری شرکت First data coopو برای رقابت با IBM سیستم MSFDC را به بازار عرضه کرد. تجارت الکترونیک به سرعت در حال رشد بود.Netscape که از ابتدا به واسطه جستجو گرهای خود در  اینترنت شناخته شده بود نرم افزار تجاری expent 0را عرضه کرد. سپس IBM وCisco با همکاری یکدیگر استراتژی هایی برای راه اندازی تجارت الکترونیک در شبکه های کوچک ارائه کردند. در حال حاضربسیاری از شرکت ها وارد  بازار اینترنت شده اند و دیگر به سادگی نمی توان گفت کدام یک پیشرو کدامیک عقب تر است. تجارت کالا و خدمات و اطلاعات بین بنگاه و مصرف کنندگان (B2C) بیشترین سهم در زمینه اینترنت ودر تجارت الکترونیک از نوع (B2C) را خرده فروشی تشکیل می دهد. تجارت بین فروشنده و خریدار که درحال حاضر جزء متداول ترین تراکنش ها در حیطه تجارت الکترونیک بر روی اینترنت است یک نوع (B2C) محسوب می گردد. این نوع تجارت با گسترش ?وب? به سرعت افزایش پیدا کرد و اکنون به راحتی می توان انواع کالاها، از شیرینی گرفته تا اتومبیل و نرم افزار های کامپیوتری را از روی اینترنت خریداری کرد. تجارت کالاو خدمات واطلاعات بین مصرف کنندگان ومصرف کنندگان(C2C) انجام مزایده و مناقصه کالاها از طریق اینترنت، دراین گروه از تجارت الکترونیک می گنجد. نمونه ای از این نوع تجارت الکترونیک، که در حال حاضر به سرعت در حال رشد است را می توان در سایت eBay مشاهده کرد. تجارت کالاو خدمات و اطلاعات بین بنگاه ها و سازمان های دولتی(B2A) این نوع سامل تمامی تراکنش های تجاری امانی نبین شرکت ها و سازمان های دولتی است. تأمین نیازهای دولت توسط شرکت ها و پرداخت عوارض و مالیات ها از جمله مواردی است که می توان در این گروه گنجاند. این نوع از تجارت الکترونیک در حال حاضر دوران کودکی خود را می گذراند، ولی در آینده ای نزدیک و بعد از آن که دولت ها به ارتقاء ارتباطات خود به واسطه تجارت الکترونیک توجه نشان دهند، به سرعت رشد خواهد کرد. تجارت کالاو خدمات و اطلاعات بین مصرف کنندگان و سازمان های دولتی(C2A) این گروه هنوز پدیدار نشده است، ولی به دنبال رشداحتمالی انواع   (B2C) و دولت ها احتمالاً تراکنش های الکترونیکی را به حیطه هایی مانند جمع آوری کمک های مردمی، پرداخت مالیات بردرآمد و هرگونه امور تجاری ومسائل مربوط به اینترنت که بین دولت و مردم انجام شود، گسترش خواهند داد. مزایای تجارت الکترونیکی در ارتباط با مزایای تجارت الکترونیکی وپرداخت الکترونیکی می توان به طور خلاصه موارد زیر را برشمرد: با استفاده از تجارت الکترونیکی و پرداخت الکترونیکی تأخیر ناشی از تهیه مدارک از بین می رود.با استفاده ازتجارت الکترونیک از آنجا که داده ها به دفعات وارد سیستم نمی شود، امکان بروز اشتباه کاهش می یابد. با استفاده از پرداخت الکترونیکی در زمان لازم برای ورود مجدد داده ها در سیستم صرفه جوئی می شود.با استفاده از تجارت الکترونیک و پرداخت الکترونیکی هزینه نیروی کار به واسطه عدم ورود مجدد داده ها به کامپیوتر کاهش می یابد.        با استفاده ازتجارت الکترونیکی و پرداخت الکترونیکی تأخیر های زمانی جریان اطلاعات از روانی و اطمینان بیشتری برخوردار می شود. همچنین در موارد زیر تجارت الکترونیکی و پرداخت الکترونیکی ابزار مناسبی به شمار می روند. حجم زیادی از عملیات استاندارد تکراری. حیطه عملیاتی بسیار محدود. رقابت شدید که نیازمند بهبود قابل توجه در بهره وری است. محدویت های زمان عملیاتی . در مواردی که طرف های تجاری خواستار مبادله اسناد بدون استفاده از کاغذ باشند. در زمینه تجارت الکترونیکی بین المللی برآورد شده است که هزینه تهیه اسناد کاغذی برای معاملاتی به ارزش 2 تریلیون دلار در حدود 140 میلیارد دلاراست که این رقم معادل 7 درصد ارزش کالاهای مبادله شده است. مزایای دیگر برای  تجارت الکترونیکی و پرداخت الکترونیکی نیز وجود داردکه عبارتند از: الف: صرفه جوئی در هزینه ها اداری: منافع حاصل از اجرای سیستم تجارت بدون کاغذ صرفه جوئی در هزینه های اداری از قبیل چاپ اوراق، پاکت ها، تمبر، تلکس، فاکس و کپی و همچنین زمان صرف شده در جمع آوری و فراهم سازی داده ها ،ماشین نویسی،بایگانی و آرشیو ،پست کردن و کنترل و رفع اشکالات برای هر مورد است. ب- مزایای سیکل سریع تر تجاری: یک سیستم موفق تجارت الکترونیکی و پرداخت الکترونیکی می تواند به طور قابل ملاحظه ای زمان مصرفی از سفارش تا حمل یا از تاریخ صدور صورت حساب تا دریافت وجه آن را کم کرده نهایتاً باعث تقلیل هزینه  هیا انبارداری حسابهای دریافتنی و در نتیجه بهبود وضعیت نقدینگی و نیز آزاد سازی بخشی از سرمایه گردد. تجارت بدون کاغذ نه فقط باعث بالا رفتن سرعت انجام عملیات تجارت الکترونیکی می شود،بلکه در نتیجه افزایش کمیت و کیفیت اطلاعات قابل اشتراک فی ما بین طرفین تجاری باعث امنیت بیشتر در زنجیره عرضه و پرداخت الکترونیکی نیز می گردد. زنجیره عرضه و پرداخت الکترونیکی کالا این امکان را فراهم می آورد تا ذخیره های احتیاطی که قبلاً به خاطر عدم اطمینان در بخش های مختلف نگهداری می شد حذف شود. ج- مزایای استراتژیک تجارت الکترونیکی و پرداخت الکترونیکی  شامل رضایت بیشتر مشتری ، ارتقاء روابط فروشندگان، بهبود روابط بازرگانی، افزایش سهم بازار بالا رفتن توان رقابت ،پیروزی در گرفتن کار، افزایش میزان بهره وری کارکنان و ایجاد خلاقیت است. دلایل استفاده سازمان ها از تجارت الکترونیکی چارچوب ارزش های تجاری مبتنی برتجارت الکترونیکی: یک روش معمول برای ارزیابی تأثیر ?وب? در تجارت الکترونیکی، اندازه گیری فروش محصولات اطلاعات به صورت onlineتنها درصد کمی از کل فروشالکترونیکی انجام شده است. ( در سال 1995 60 میلیون دلار کل فروشالکترونیکی بوده که تنها 20 میلیون دلار آن به طور onlineصورت گرفته است بنابراین با محاسبه فروش الکترونیکی نمی توان تجارت الکترونیکی را مورد ارزیابی قرارداد. ترفیع محصول نخستین استفاده تجارت الکترونیک در جهت ارائه اطلاعات صحیح در ارتباط با محصولات و فروش الکترونیکیبه مشتریان است. این امر از یک دید به عنوان فعالیت بازاریابی جهت کسب مشتری و فروشالکترونیکی بیشتر به حساب می آید. تجارتالکترونیکی از این جهت که اطلاعات مربوطه به محصول و فروش الکترونیکی را درهر زمان ودر هر مکان به هر شخصی ارائه می کند موجب? ترفیع محصول? می شود. علاوه بر آن تجارت الکترونیکی محیط تعاملی را ایجاد می کند که مشتری قادر خواهد بود نیاز خود را به صورت ?سفارش? اعلان کند. همچنین تجارت الکترونیکی برای جلب توجه مشتریان از شیوه های مختلف فروش الکترونیکی بهره می گیرد. به طور مثال یک سوپر مارکت الکترونیکی برای  فروش الکترونیکی محصولات به 3 بخش کودکان، نوجوانان و زنان خانه دار می تواند به طور متفاوت عمل کند به عنوان مثال برای  فروش الکترونیکیمحصولات مربوط به کودکان از تصاویر اسباب بازیهای جالب یا برای فروش الکترونیکی محصولات مربوط به نوجوانان و زنان خانه دار در صفحه اینترنت خود می تواند به ترتیب از تصاویر مربوط به آرتیست ها یا خوانندگان و جواهر آلات قیمتی استفاده کند. تمامی این موارد نوعی تبلیغات در جهت جلب مشتری و فروش الکترونیکی بیشتربه حساب می آید. این روش تحت عنوان بازاریابی خرد یا بازاریابی یک به یک معرفی می گردد که هر نوع مشتری را با نیاز خاص خوددر زمینه فروش الکترونیکی مخاطب قرار می دهد. بالاخره این که در دنیایی از محصولات مشابه با دوره عمر پایین و با توجه به این که  مشتریان زمان کمی برای انتخاب دارند ?تجارت الکترونیکی?و فروش الکترونیکی یک فرصت برای ارائه استراتژیهای جدید ترفیع برای افزایش کیفیت محصول ارائه می کند. فروشنده کالا. * فروشنده برای فروش کالا و یا خدمات فروشگاه اینترنتی می بایست " مکانی مناسب " را در اختیار داشته باشد. مکان مورد نظربرای فروشگاه اینترنتی  می تواند در برخی حالات بسیار موقتی باشد. مثلا" یک شماره تلفن خود بمنزله یک مکان است . در چنین مواردی متقاضی کالا و یا خدمات با تماس تلفنی با فروشنده قادر به ثبت سفارش و دریافت کالای مورد نظر خود ازفروشگاه اینترنتی  خواهد بود. برای اکثر کالاهای فیزیکی می بایست مکان ارائه کالا ، یک مغازه و یا فروشگاه باشد. * برای فروش کالا و یا خدمات درفروشگاه اینترنتی  ، فروشندگان می بایست از راهکارهائی برای جذب افراد به فروشگاه اینترنتی  خود استفاده نمایند. فرآیند فوق " مارکتینگ " نامیده می شود.در صورتیکه افراد از محل و مکان ارائه یک کالا و خدمات درفروشگاه اینترنتی  آگاهی نداشته باشند ، امکان فروش هیچگونه کالائی فروشگاه اینترنتی وجود نخواهد داشت . انتخاب محل ارائه کالا در یک مرکز تجاری شلوغ ، یکی از روش های افزایش تردد به مکان ارائه کالا است. ارسال پستی کاتولوگ ها ی مربوط به محصولات ، یکی دیگر از روش های معرفی مکان ارائه یک کالا و یا خدمات است . استفاده از شیوه های متفاوت تبلیغاتی، راهکاری دیگر در معرفی مکان ارائه کالا وفروشگاه اینترنتی  است . * فروشنده نیازمند روشی برای دریافت سفارشات و خریداینترنتی است . استفاده از تلفن و ایمیل ، نمونه هائی از روش های خریداینترنتی می باشد. حضور فیزیکی در مکان ارائه یک کالا و یا خدمات از  روش های سنتی برای ثبت سفارش کالا است . پس ازمرحله ثبت سفارش درخریداینترنتی ، فرآیندهای لازم توسط پرسنل شاغل در شرکت و یا موسسه ارائه دهنده کالا و یا خدمات انجام خواهد گرفت . * فروشنده نیازمند روشی برای دریافت پول است . استفاده از چک ، کارت اعتباری و یا پول نقد روش های موجود در  زمینه خریداینترنتی می باشند. در برخی از فعالیت های تجاری درفروشگاه اینترنتی  از فروشنده تا زمان توزیع کالا پولی دریافت نمی گردد.   کارت اعتباری یکی از روشهای خرید معمول استفاده از کارت اعتباری است.کارت اعتباری یک کارت مغناطیسی  وابسته به یک حساب بانکی است که تا سقف اعتبار تعریف شده بدون در نظر گرفتن مقدار موجودی می توان از ان استفاده کرد وکالا وخدمات خریداری نمودوحساب مربوط به کارت اعتباری را به صورت قسطی یا با تاخیرمجددا پر کرد کارت اعتباری این امکان رابه دارنده کارت میدهد تا بدون وجه کافی ازحساب خود خرید کند از کارت اعتباری بر روی اینترنت هم میتوان استفاده کرد البته استفاده از کارت اعتباری بر روی اینترنت خطراتی را هم به دنبال داردکه در این باره میتوان به استفاده از کارت اعتباری دزدی جعل شماره کارت اعتباری سو استفاده بعضی سایتهای اینترنتی از کارت اعتباری و... اشاره کرد * فروشنده درفروشگاه اینترنتی  نیازمند استفاده از روشی برای عرضه و توزیع کالا و یا خدمات می باشد. در برخی از سیستم ها بمحض خریداینترنتی توسط مشتری و پرداخت وجه آن ، عملیات توزیع آن خریداینترنتی بصورت اتوماتیک انجام خواهد شد. در سیستم های خریداینترنتی مبتنی بر ایمیل ، کالای خریداری شده پس از بسته بندی به مقصد مشتری ارسال خواهد شد. در مواردیکه حجم کالا زیاد نباشد از مبادلات پستی بمنظور ارسال کالا استفاده شده و در مواردیکه حجم کالا زیاد باشد از کامیون ، قطار و یا کشتی برای ارسال و توزیع آن خریداینترنتی استفاده می گردد. * در برخی موارد ، خریداران یک خریداینترنتی تمایل و علاقه ای نسبت به آن چیزی که خریداری نموده اند نداشته و قصد برگشت آن را دارند. فروشندگان کالا و یا خدمات می بایست از روش هائی برای قبول موارد "برگشت از فروش " استفاده نمایند. * در برخی موارد ممکن است آن خریداینترنتی در زمان توزیع آسیب دیده باشد. فروشندگان می بایست از روش های برای تضمین گارانتی استفاده نمایند

کانال های جدید فروش

اینترنتی با توجه به ماهیت اینترنت و تجارت الکترونیک می توان گفت که هر نوع محصول قابل فروش اینترنتی برروی اینترنت است. محصولات فیزیکی ، که می تواند به صورت تبلیغ شوند یا سفارش داده شوند. محصولاتی که ازطریق اینترنت و فروش اینترنتیمی توان آنها رابه مشتری تحویل داد، مثل اطلاعات و نرم افزارهای کامپیوتری، از جمله محصولات نوع اول می توان به کاتالوگ های الکترونیک در زمینه فروش اینترنتی اشاره کرد، به طور مثال شرکت هایی که انواع نوشیدنی ومحصولات غذائی رابه فروش می رساند. این کاتالوگ ها اطلاعات را در ارتباط بافروش اینترنتی محصولات ونحوه سفارش و پرداخت قیمت آن و سایر موارد به مشتری ارائه می دهند. در مورد دوم که معمولاً محصولات اطلاعاتی هستند ، تجارت الکترونیکی و فروش اینترنتیبه عنوان یک واسطه عمل می کنند و کالاها را به مشتریان تحویل می دهند به طور مثال یک روزنامه الکترونیکی هرگز از کاغذ برای ارائه محصول خود به مشتریانش استفاده نمی کند.بلکه محصول خود را به صورت دیجیتالی تحویل می دهد و یا در مورد دیگر یک شرکت تولید کننده نرم افزارمحصولات که همان بسته های نرم افزاری هستند به آسانی قابل دریافت هستند و مشتریان پس از بارگذاری می توانند به آسانی از آن استفاده کنند. صرفه جوئی مستقیم سومین جزء ارزشی تجارت الکترونیکی و فروش اینترنتی عبارت است از ایجاد فرصتی برای صرفه جویی در هزینه ها، تجارت الکترونیکی و فروش اینترنتی به واسطه استفاده از اینترنت (زیر ساخت دیجیتالی عمومی) درمقابل شبکه های خصوصی قادرهستند هزینه های مربوط به بازاریابی توزیع وارائه خدمت به مشتری و فروش اینترنتی را به طور مؤثری کاهش دهند. همچنین به واسطه استفاده از سیستم های اتوماتیک و امکانات ارتباط دیجیتالی، هزینه های مربوط به پرسنل، تلفن،پست و چاپ کاهش یافته است. این امر مخصوصاً در صنایع خدماتی که هزینه های خدمت رسانی به مشتری منجر به افزایش هزینه محصول می شود.( مثل بانک ها وشرکت های کارت های اعتباری) بیشتر مدنظر قرار می گیرد. زمان انتقال کالا وخدمات به بازار در بعضی از بازارها و در مورد بعضی از محصولات مربوط به فروش اینترنتی ، توانائی توزیع و پخش محصول به محض تولید یک امر ضروری و حیاتی است. یکی از موارد بارز، اطلاعات است که به روز بودن آن به عنوان ارزش تلقی می شود. به طور مثال: یک شرکت اطلاعات را به محض دریافت با صدها عنوان و از طریق پست الکترونیکی و شبکه ?وب? انتشار می دهد. به عبارت دیگر تجارت الکترونیک و فروش اینترنتی موجبات جمع آوری سریع اطلاعات مورد نیاز مشتری را در اسرع زمان ممکن، فراهم می کند.

بازار رو به هوشمندی کسب‌ و کار

آیا مایلید باهوش شوید؟ یا زندگی موفقی را پیش رو داشته باشید؟ یا ماهیانه چند میلیون تومان درآمد کسب کنید؟ نه، اشتباه نکنید. این یک آگهی برای گلدکوئست، نت‌ورک مارکتینگ و مانند این‌ها نیست. تبلیغ دوره‌های مهندسی فکر و از این جور چیزها هم نیست. شاید حدس زدید که می‌خواهم درباره جدیدترین تکنیک‌های برقراری روابط اجتماعی، روش‌های مذاکره موفق، شیوه‌های پیشرفته حسابداری، یا کسب سود در بیزنس و مانند آن صحبت کنم. نه! این‌ها هم نیست. پس موضوع چیست؟ واقعیت این است که می‌خواهم درباره اصطلاح پرطمطراق <هوشمندی کسب‌وکار> صحبت کنم: موضوعی که سه چهار سال است از حالت یک تئوری صرف خارج شده و اکنون به یک راهکار کاملاً کاربردی تبدیل شده و ده‌ها نرم‌افزار برایش نوشته و به بازار عرضه شده است.


باهوش شوید!
حدود یک ماه پیش گزارش مفصلی از IDC درباره وضعیت بازار نرم‌افزارها و راهکارهای مرتبط با هوشمندی کسب وکار (Business Intelligence) یا آنچه که به اختصار BI خطاب می‌شود را مطالعه می‌کردم. چند ماهی است که مرتباً اینجا و آنجا در محافل آنلاین مرتبط با فناوری اطلاعات می‌خوانم و می‌شنوم که BI سروصدای زیادی به راه انداخته است. از آنجا که این موضوع یک مقوله نرم‌افزاری است و در بسیاری از موارد ربطی به دنیای برنامه‌نویسی پیدا می‌کند، کوشیدم اطلاعات خودم در این زمینه را افزایش دهم.

پیش از این دو ‌بار در ماهنامه شبکه در شماره‌های 36 و 37 و در قالب سلسله مقالات مفاهیم بنیادی کسب‌وکار الکترونیک به این موضوع پرداخته بودم و پس از آن نیز مطلب سودمندی در شماره‌ 42 در این باره به چاپ رسید که امیدوارم خوانده باشید. در همین شماره نیز مطلبی درباره ‌SQL Server 2005 به چاپ رسیده است. اتفاقی که از چند سال پیش تاکنون رخ داده این است که سه رکن اساسی از ارکان کسب‌وکار الکترونیک یعنی CRM یا مدیریت ارتباط با مشتریان، ‌ERP یا مدیریت منابع سازمانی (که به تدریج جای MIS را گرفته) و نیز اخیرا BI رشد قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده‌اند.

درباره اهمیت موج تازه‌ گرایش به هوشمندی کسب‌وکار می‌توانم به قسمتی از مقدمه گزارش‌ IDC اشاره کنم، که نوشته است: <همانطور که <فناوری امنیت> چیزی است که بدون آن سازمان‌ها نمی‌توانند به بقای خود ادامه دهند، <هوشمندی کسب‌وکار> هم چیزی است که سازمان‌ها نمی‌توانند بدون آن موفق شوند.> اما به راستی منظور از ‌BI چیست و این موضوع چه ارتباطی با دنیای برنامه‌نویسی دارد؟

هوشمندی کسب‌وکار چیست؟
ساده بگویم: هوشمندی کسب‌وکار یعنی این‌که از وضعیت کسب‌وکارتان آمار بگیرید و در اولین فرصت این آمارها را زیرو رو کنید. نقاط ضعف را شناسایی کنید، از گذشته عبرت بگیرید و با برجسته‌کردن نقاط قوت، راه کسب‌وکار خود را به سوی کامیابی بگشایید. بنابراین BI به جدیدترین فرمول بهره‌وری تبدیل شده است. فرق نمی‌کند که شما می‌خواهید یک بنگاه کوچک، یک سازمان غیرانتفاعی، یک شرکت بزرگ یا برنامه‌ای در مقیاس ملی را مدیریت کنید. در هر صورت، راهکار BI برای افزایش بهره‌وری فعالیت شما پا به عرصه گذاشته است و آی‌تی با یک دوجین ابزار فوق‌العاده کارامد و شگفت‌انگیز می‌تواند به شما در این زمینه کمک کند.

به همین دلیل مدتی است که نرم‌افزارهای قدرتمند مدیریت بانک‌های اطلاعاتی مانند SQL Server ،ORACLE یا سیستم‌های مخصوص جمع‌آوری اطلاعات و تهیه گزارش‌های آماری مانند SAS ،‌Crystal Reports و SPSS با تجزیه و تحلیل‌های متکی بر تکنیک‌های <داده کاوی> یا Data Mining به سوی ترکیب هرچه بیشتر اطلاعات آماری روی آورده‌اند و همین تحول موج جدید گرایش به هوشمندی کسب‌وکار را شتاب بخشیده است.

بازاری رو به رشد
گزارش IDC حاکی از آن است که بازار نرم‌افزارها و راهکارهای مرتبط با هوشمندی کسب‌وکار در پایان سال 2005 با بیش از یازده درصد رشد نسبت به سال قبل به 5.7 میلیارد دلار رسیده است. بخش زیادی از این رشد ناشی از افزایش گرایش عمومی به سیستم‌های گزارش‌گیری و ابزارهای Query (استخراج یک یا چند رکورد معین از بانک اطلاعاتی که دارای یک ویژگی مشترک هستند) مربوط می‌شود و مابقی حاصل رونق سیستم‌های داده‌کاوی و تجزیه و تحلیل پیشرفته آمار و تخمین وضعیت آتی تحولات است.

گزارش مذکور نشان می‌دهد که در همین فاصله آن دسته از نرم‌افزارهای BI که مبتنی بر بانک‌های اطلاعاتی متداول مانند SQL Server یا اوراکل بوده‌اند، به تنهایی نزدیک به بیست درصد - یعنی تقریباً دو برابر میانگین رشد کل بازار - رشد داشته‌اند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که یکی از دلایل مهم این رشد شدید، گرایش صنعت نرم‌افزار و برنامه‌نویسان بانک‌های اطلاعاتی به سمت استفاده از راهکار BI بوده است.

نکته دیگری که در این گزارش دیده می‌شود، سهم سیستم‌عامل‌های مختلف در بازار نرم‌افزارهای BI است. بنابر این تحقیق، ویندوز، یونیکس و سیستم‌های مین فریم به ترتیب 54.5، 20.6 و 12.1 درصد از بازار را از آن خود کرده‌اند.

جالب‌ترین قسمت این گزارش مربوط به سهم هریک از شرکت‌های پیشگام در این عرصه است. شرکت Business Objects، سازندهِ نرم‌افزار مشهور Crystal Reports، با نزدیک به هشتصد میلیون دلار فروش، حدود چهارده‌ درصد بازار را در اختیار دارد و مهم‌ترین و اصلی‌ترین سازنده نرم‌افزارهای BI در کل دنیا محسوب می‌شود.

شرکت‌های SAS و Cognos نیز با سهمی حدود ده‌ درصد از بازار، به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند و شرکت مایکروسافت با بیش از 350 میلیون دلار فروش و 6.2 درصد بازار، ردیف چهارم را به خود اختصاص داده است.

از میان دیگر نام‌های آشنا در عرصه نرم‌افزار، اوراکل با 4.3 درصد، SAP با 3.2 و SPSS با 3.1 درصد در مکان‌های ششم، هشتم و نهم جای گرفته‌اند. البته آی‌بی‌ام در میان ده‌تای اول نیست، ولی با حدود 140 میلیون دلار فروش، در ردیف یازدهم دیده می‌شود. فهرست کامل بیست شرکت برتر در این صنعت را در نسخه آنلاین این یادداشت می‌توانید ببینید.

سه شرکت اول به طور تخصصی در حوزه BI کار می‌کنند، ولی شرکت‌هایی مانند مایکروسافت و اوراکل، جزء بازیگرانی هستند که راهکارهای خود را حول و حوش سیستم‌های بانک‌های اطلاعاتی توسعه داده‌اند و حدود پنج سال است که به این عرصه وارد شده‌اند. در این میان SPSS که محصولاتش در محافل دانشگاهی و آکادمیک طرفداران زیادی دارد، در زمینه آمارگیری و تجزیه و تحلیل پیشرفته داده‌ها، شهرت زیادی دارد. در واقع شرکت SPSS در این حوزه تخصصی از بازار، پس از Business Objects دوم است.

پتانسیل‌های دنیای برنامه‌نویسی‌
به این ترتیب مشخص می‌شود که اولاً این بازار به شدت درحال گسترش است و قابلیت‌های راهکار BI به گونه‌ای است که به کار هر نوع کسب‌وکاری می‌آید. مثلاً از این راهکار می‌توان برای بررسی چرایی و چگونگی صفحات پربیننده یک سایت وب، استخراج گزارش‌های مالی از فراز و نشیب شرکت یا سازمان، میزان استقبال مردم از یک برنامه ملی، نظرسنجی و افکارسنجی پیرامون یک موضوع خاص، تغییرات رشد جمعیت و گرایش‌های آتی آن، برنامه‌ریزی برای آینده صنعت کشاورزی با توجه به تغییرات آب و هوا، تغییرات میزان فروش یک محصول در بازار کامپیوتر، و پیش‌بینی وضعیت احتمالی بازار در هفته‌های آینده استفاده کرد.

ثانیاً، بخش قابل توجهی از رشد این بازار ناشی از استقبال برنامه‌نویسان بانک‌های اطلاعاتی از توسعه قابلیت‌های آمارگیری و تجزیه و تحلیل داده‌ها در سیستم‌های مدیریت بانک‌های اطلاعاتی همچون اوراکل و SQL Server است.

دلیل این استقبال را می‌توان در این واقعیت جُست که استفاده از راهکارهای پیچیده و سیستم‌های نرم‌افزاری گرانقیمت و اختصاصی این بازار، برای همه ممکن نیست و شرکت‌ها و کسب‌و‌کارهای کوچک و متوسط ترجیح می‌دهند به جای سروکله زدن با این پیچیدگی‌ها و هزینه‌ها، به شرکت‌های نرم‌افزاری محلی یا برنامه‌نویسان منفرد مراجعه کنند تا برایشان یک سیستم تجزیه و تحلیل ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر بنویسند که متناسب با ساختار کسب‌وکارشان باشد. بدیهی است که اگر آنان سرمایه‌گذاری در این زمینه را قابل برگشت تشخیص دهند، پس از مدتی به استفاده از نرم‌افزارهای استاندارد بازار روی خواهند آورد. به هرحال، این بازار هم برای مصرف‌کننده جذاب است و هم برای برنامه‌نویسان و شرکت‌های نرم‌افزاری. پس تا دیر نشده است به جرگه فعالان دنیای تجزیه‌ و تحلیل اطلاعات بپیوندیم

نویسنده: بهروز نوعی پور

امنیت مرورگر فایرفاکس در تجارت الکترونیکی

اینترنت را تنها نباید محلی برای تفریح بدانیم. البته شکی نیست که موسیقی، ویدئو، بازی‌ها و دیگر فایل‌ها را از اینترنت دانلود می‌کنیم. وب سایت‌هایی در اینترنت وجود دارند که ربطی به تفریح و سرگرمی ندارند اما امروزه، تعداد قابل توجهی از وبگردها در اینترنت به دنبال تراکنش‌های تجارت اینترنتی هستند.

کالاهای زیادی در اینترنت خریداری شده و یا به فروش می‌رسند و بسیاری از تراکنش‌ها در اینترنت به صورت آنلاین انجام می‌گیرند. نیاز به گفتن نیست که نرم‌افزار مرورگر وب مانند مدخل و پلی میان فروشنده و خریدار عمل می‌کند. در بسیاری از وب سایت‌ها امکان تعامل میان این دو برای رسیدن به تفاهم در معامله وجود دارد. این دو از مرورگر وب برای ورود به این وب سایت‌ها استفاده می‌کنند. ‌

بنابراین، تامین نیازها و خواسته‌های این دو برای مرورگرهای وب لازم و ضروری است. به طور خلاصه، تسهیل تراکنش‌های تجارت اینترنتی برعهده آنها است. مهمترین نیاز خریدار و فروشنده که باعث ایجاد نگرانی در تجارت اینترنتی می‌شود، امنیت است.

در تجارت سنتی، خریدار و فروشنده به طور شخصی و خصوصی با هم در تعامل بودند اما در تجارت اینترنتی خریدار و فروشنده به صورت مستقیم در تماس نیستند. دریافت کالا به صورت مستقیم نبوده و قیمت اجناس به صورت الکترونیک پرداخت می‌شود.

کارت‌های اعتباری و دبیت و دیگر روش‌های پرداخت برای انجام پرداخت در اینترنت به کار می روند. از آنجایی که پای پول در میان است، خریدار هم به مانند فروشنده مایل به امن بودن تراکنش است.

آخرین چیزی که وبگرد یک سایت تجارت اینترنتی می‌خواهد، فاش شدن شماره و کارت اعتباری و شماره امنیت اجتماعی در مرورگر وب است. بنابراین، برای فردی که می‌خواهد تراکنش آنلاین انجام دهد، می باید مرورگری امن را مورد استفاده قرار دهد. فایرفاکس به تمام نگرانی‌های کاربر توجه کرده و تمام آنها را رفع می‌کند و اغراق نیست اگر بگوییم فایرفاکس بهترین مرورگر برای تراکنش‌های تجارت اینترنتی است.

از آنجایی که فایرفاکس مستقل از هرگونه نرم افزار دیگری است، هکرها به راحتی نمی‌توانند آن را مورد حمله قرار دهند. علاوه بر این، توجه به این نکته که هر کدام از کاربران فایرفاکس در افزایش امنیت آن شرکت دارند، آسیب پذیری آن در برابر حملات خارجی نسبت به کاوشگر اینترنت مایکروسافت (‌)IE کمتر است. در ضمن، به کار بردن رابط کاربر در فایرفاکس آسان تر بوده و می‌تواند براساس نیازهای فردی کاربر شخصی شود

نویسنده : زهرا ولی شریعت پناهی